Kerstmis

Het is een paar dagen voor kerstmis. Drie strak in het pak gestoken uitwisselingsstudenten staan in Ueno Park kerstliedjes te zingen. Ofschoon het duidelijk is dat zij niet heel veel tijd gehad hebben om samen te repeteren, en ofschoon de tonen niet altijd even makkelijk gehouden worden, verspreiden zij vol liefde en plezier de vreugdevolle boodschap van het feest dat komen gaat. Moeiteloos wordt 'oh come all ye faithful' (de lezer wellicht meer bekend onder de titel 'komt allen tezamen') afgewisseld met 'winter wonderland'. Helaas kijken de meeste mensen hen aan met een gezicht alsof zij zojuist een kilo natto (weerzinwekkend stinkend braaksel dat door Japanners als voedsel beschouwd wordt) naar binnen hebben gewerkt en vervolgens een met jonge katjes jonglerende Mohammed B. voor zich zien, maar dat mag de pret niet drukken. Zowaar, ze krijgen zelfs fans op zich af (of dat is vanwege hun liedjes, of vanwege de lange, breeduit glimlachende, knappe maar enigszins vals zingende Duitser in hun midden laat ik even in het midden): een dame in een witte jas van nepbont die aangeeft uit Mongolie te komen en van hen wil weten hoe hun zanggroep heet en of ze ook verzoeknummers doen, en een groep van ongeveer tien zestienjarige meisjes in schooluniforms die meeklappen op het ritme van hun liedjes. Natuurlijk blijft de pet die voor hen op de grond ligt verschoond van enige financiele inhoud; maar zij zingen over kerstmis, en zij zijn gelukkig, dus zij malen niet om geld. Bovendien schijnt de zon, ook niet geheel onbelangrijk.



Helaas, de vreugde is van korte duur. Nadat zij eerst de jongleur en de dwarsfluitspeler die verderop hun kunsten op niet onverdienstelijke wijze aan het vertonen waren hebben weggestuurd komen twee boos kijkende, onbeleefd sprekende mannetjes op hen af om hen te sommeren zich als de wiedeweerga uit de voeten te maken. Hun boodschap wordt kracht bijgezet door het donkerblauwe uniform dat ze dragen (van compensatiedrang overlopende mannen van klein formaat die vol trots in hun uniforms in het rond lopen te baltsen en hun verkregen macht proberen bot te vieren op anderen maken bij mij toch altijd weer een gevoel van medelijden los) en hun eveneens donkerblauwe pet, waarvan de klep op semi-fascistische wijze hun ogen verduistert. De beide heren zijn, klaarblijkelijk, agenten. In die hoedanigheid vertegenwoordigen zij het instituut 'staat' en de waarde 'gerechtigheid' - het lijkt erop dat zij van mening zijn dat dit samen dient te gaan met de gezichtsuitdrukking die een normaal mens reserveert voor het moment dat hij op het kleine kamertje met veel inspanning een grote boodschap doet.



Het tegenargument van de uitwisselingsstudenten dat zij nog geen cent verdiend hebben, en dat zij vanaf nu ook niet meer middels een lege pet om geld zullen bedelen, heeft geen effect. Want - ik citeer - 'zingen is verboden'.



Zingen is verboden.



Wie in Japan door een winkelstraat loopt, wordt continu lastig gevallen door verkopers van diverse pluimage die je folders in de hand drukken, met grote megafonen midden op de stoep in je oor staan te schreeuwen, keiharde jingles uitbraken, et cetera. Nagenoeg de gehele publieke ruimte in dit kapitalistische paradijs wordt in beslag genomen door advertenties in vele vormen. Lege beloften voor zoekende consumenten trachten je murw te beuken waar je maar gaat. Openbaar vervoer, onderwijsinstellingen, de straat - nergens ben je veilig voor de sirenen van de consumptie. De publieke ruimte is praktisch dood.



Maar zingen in het openbaar? Dat is verboden.

Je zou de orde eens kunnen verstoren...



Plezier maken, overdag en midden op straat, niet eens onder invloed van drank (stomdronken lieden mogen zich 's avonds opeens wel misdragen zonder dat iemand daar iets van zegt, maar dan zijn ze onder invloed van de harddrugs die de Japanse maatschappij koest houdt, dus dan wordt het gedoogd), en andere, onbekende mensen bij dit plezier betrekken - nee, dat kan natuurlijk niet geaccepteerd worden...



Tijd om de publieke ruimte te heroveren, om met Naomi Klein te spreken.