The story of our wedding

The garden of the guesthouse is lush and beautiful. I am surrounded by high grass, palm trees and numerous tropical plants in different shades of green. A tree is in bloom, majestically red. Blue and lilac and violet flowers are scattered around, huge lilies fill the pond. Expressionist extravagance, and a paradise for the many birds, bumblebees and butterflies that are as colourful as the flowers they enjoy. Intensely sweet fragrances fill the warm air. A small bird with red-brownish feathers and a blue beak as big as its head visits me. His beak is impressive, but not as strikingly blue as the fluorescent tails of the thin lizards that are sunbathing on the rocks, near the laundry, which dries very quickly in this weather. A single frog starts a song, but he is not accompanied by the others, who are too busy sleeping. They will wake up and sing tonight, a concert loud and proud. Right now, the sounds are more subtle: the singing of birds, a breeze through the leaves, a faraway buffalo or motorbike, playing children.

It is noon, a Tuesday in April, a perfect day for laziness. No need to hurry or worry, not yet, not here. The sky is picture-perfect blue, the cotton clouds still white and kind, but rain will fall later this afternoon. We are near the equator, after all, where water moves rapidly up and down, from sky to earth and back. I am in the garden of a small but friendly family hotel called Pia's Poppies, near the town of Rantepao, in the land of the Toraja. It is a land of mesmerising landscapes and intriguing cultures, warm and welcoming. It is located on the island of Sulawesi, a geographical, ecological and cultural borderland, strange and intriguing, diverse and unique. This is the land where my grandparents chose to live, more than sixty years ago, and where, consequently, my mother was born. I visited it once before, a year and a couple of months ago, and instantly fell in love with it. I knew I would come back some time, but I did not know it would be so soon. I was alone, at the time.

A lot has happened since. I left Indonesia to continue my journey, I returned to the northern hemisphere. First to Cambodia, odd mixture of grand beauty and dark ugliness, where I did not want to stay. Then to Vietnam, proud and busy marketplace, rich in traditions, rapidly changing and reinventing itself. I did not intend to stay very long in Vietnam either, as I thought I was on my way to some other East Asian country, further north. But when I came to tiny tourist town Hoi An, I fell in love again: with the smell of rice paddies, with the beautiful beaches, and with the young woman whose path crossed mine. I abandoned my plans, not very difficult as they were not fixed anyway, and adopted new ones. I stayed with her. With Nhung.

Everything changed. We were together, we were serious, we believed. We travelled around. We learned about and from each other. We enjoyed the natural beauty, the motorbike rides, the seafood, the talks, the discoveries. We visited my country, some other countries, then went back to hers. We fled the gossip of the small town and moved to anonymous Hanoi, the capital city, where we found new jobs. We fought the bureaucracy, we prayed to the gods and the Buddhas, we made new plans for the future. We celebrated our birthdays, Christmas, Vietnamese New Year, and our first anniversary. And on April 10^th 2010, the 26th day of the second lunar month in the year of the tiger, we got married. Two weeks ago.

We went back to Hoi An, a couple of days before the wedding. I stayed in lovely and friendly Hoang Trinh Hotel, next to the Confucian temple, with my parents, sister, uncle and friend. My brother and his girlfriend joined us a few days later. The days were filled with various preparations, so there was little time to relax. Nevertheless, I could not help but get a pleasant holiday feeling as I enjoyed the sunny weather, the delicious seafood, and the company of family and friends. We all had new suits and dresses made, cheap and pretty. With my father, uncle and friend, I celebrated what must have been the smallest bachelor party in history. No strippers, dirty jokes or large quantities of alcohol involved - just cake, cigars, some whiskey and talks about politics. I enjoyed it tremendously.

The wedding was on a sunny Saturday. We had to get up very early, in good Vietnamese fashion, as we had been told by an astrologist to have the official ceremony at 7.45 am. Needless to say, astrologists’ advices ought to be followed – so I got up at 5.30, we had breakfast at six, and we got together at seven in the lobby of the hotel. As we had chosen to have a wedding ceremony in traditional Vietnamese style, my family had to walk in procession to Nhung’s parents' house, carrying official gifts for her family: a wedding cake, candles, jewellery, wine and tea, nem cha rice cake, and betel nuts. The gifts were carried by Jinko, my brother; Anoek, his girlfriend; Annekyra, my sister; Jan, my friend and best man; Katsuo, a Japanese friend from Tokyo; and Dung, a Vietnamese friend from Hanoi. They were followed by Fred, my uncle who was to act as minister during the ceremony; Wim, my father; Gerrie, my mother; and, finally, me. Hien, another Vietnamese friend from Hanoi, was filming. I wore ao dai (traditional Vietnamese dress); and so did my mother and sister.

When we arrived at Nhung's family's house, we were greeted by her parents, sisters, brothers-in-law and other family members. Five representatives of each family entered the small living room, while other friends and relatives stayed in the garden. The gifts were placed on the ancestral altar, the candles lit. Both fathers gave a short speech, asking for each other's permission for the wedding. Nhung's friend Ly Na helped us a lot by acting as interpreter. Then, I was invited to go to the bride's room, knock on her door, give her flowers, and ask her to come. I happily did so, and sang her a song both of us know quite well. Nobody else could hear it.

We went back to the living room, where we prayed to the ancestors. Next, my uncle Fred gave a short but beautiful speech in English, which was followed by our wedding promise and by giving each other the wedding rings. He then proclaimed us husband and wife. Afterwards, we received gifts from our relatives, one by one, while posing for the photographer.

The families drank tea and ate cake, while the couple had to pose for more pictures at the front gate of the house. After an hour or so, we went back to the hotel, with members of both families. The hotel owner had kindly arranged a table for us, and served coffee, while the two of us went to our room - our symbolic first time together. We only had five minutes, however, before the photographer came to register this moment. No time for procreating yet, although later that day Nhung's sisters happily made references to their young sister's supposed introduction to some of life's secrets.

We went to the restaurant of our brother-in-law, Van Hanh Restaurant, where the lunch party would take place. It was a small wedding party, to Vietnamese standards - there were 'only' about one hundred guests, while five hundred is more common, but we wanted to keep it small. We greeted our guests, we cheered, we posed for pictures. We symbolically poured champagne nobody would drink into a pyramid of glasses already filled with cold tea, while somebody lit fireworks. Our fathers gave speeches, and seemed proud. Next, we changed from the traditional ao dai dresses we had been wearing all morning to Western clothes. We cheered again, we posed again. Unfortunately, there was little time for us to sit down, eat and talk to our guests. But we were happy to hear that they enjoyed the lunch very much – our brother-in-law and his employees had made a delicious meal.

It was, in sum, a beautiful morning, a successful mix of East and West, of tradition and innovation, of ritual and spontaneity. It was a dream come true.

But by the time we had said goodbye to our guests (and, for that matter, to the photographer), we were exhausted. Fortunately, we had some time to take a rest at the hotel. Around 4.30, we went to La Plage, a nice, small restaurant on An Bang Beach, owned by a friendly French-American couple. We had invited about thirty friends, colleagues and close relatives to enjoy a second party, less official and more relaxed than the lunch party. La Plage has a beautiful and peaceful location, and everybody sat back and enjoyed the nice views, the lovely weather and the good company. We had a great dinner of grilled fish, chicken and a number of vegetarian dishes. After dinner, my family and friends surprised us with a slideshow of old pictures, a song, and a quiz. Around nine, we started dancing. My friend Jan had made a perfect playlist, and we danced on a wonderfully idiosyncratic mix of classic pop songs, salsa, rock ‘n roll, Arab pop songs, disco, love songs, and dance music from the 90s. I had not had so much fun in a long time.

Around 11, the party ended. We were sad we had to say goodbye to some of our friends, but happy and grateful they had come to celebrate this special day with us. Their presence was the greatest gift of all.

The next day, we visited the Cham sanctuary of My Son with my family. We prayed to the gods of the mountains, old and powerful. We admired the remaining structures. We played and built stone statues in the creek. We collected wild chamomile, as I always do when I visit My Son. We played quiz games in the car.

Then, on Monday, it was time to say goodbye to Hoi An, and to Nhung’s family, who had done so much for us, and without whose help we could not have organised the wedding. We also said goodbye to Fred and Jan. Partir, c’est mourir un peu – especially after a week so intense, so full of joy. But we left. We went to the land of the Toraja.

The story of our wedding has come to an end. But the story of our life together has only just begun.

To be continued.



******************************************************************************

P.S. If you want to see pictures of the wedding: some of my friends have posted pictures on facebook, so you can have a look at my profile. Of course I will also post some more pictures on Rotsblog - within the next couple of days, hopefully.

P.P.S. Thank you all very much for all your great emails, wall posts, messages, letters and presents! They mean a lot to us. I am sorry I have not had time yet to reply to most of you - it has been a busy period - but I promise I will do so soon.

P.P.P.S. As some of you know, we intend to organise another wedding party later this year, in the Netherlands. For visa reasons, we may not be able to do it this summer, so we are now thinking about the end of December. We'll keep you posted!

Wedding pictures

If you drive around Hanoi on a sunny Sunday, you see couples in wedding dress everywhere, nervously posing for professional photographers armed with spotlights, screens and assistants. As Hanoi is a virtually parkless city, any available patch of green is used. On some popular places, such as Hoan Kiem Lake or the Red River beach, you can see numerous posing couples, just a few metres apart from each other. Even the narrow strip of grass on the west side of Kim Ma street is a popular location - sad evidence of the scarcity of green in this city.

In present-day Vietnam, weddings are ubiquitous. Everbody seems to be getting married, constantly, and everybody wants to show off. It is a trend that can easily be explained by referring to demographic and economic developments: the Vietnamese baby boom was in the eighties, after all, and many people have now reached the age where they get married - en masse. Besides, weddings are big business. That is, as the urban middle class is willing to spend impressive amounts of their newly earned money on it, they have become important status symbols. One consequence is that a professional photo shoot has become pretty much obligatory, if you don't want your neighbours to look down upon you.

Oddly, wedding pictures in this country are not made during weddings, but weeks or even months in advance. Apparently this is because it enables couples to use the results of their photo shoot for a slide show that can be projected during the actual wedding. Thus, the couples you see posing everywhere in the city are not married yet. In fact, more often than not they are so early that their wedding clothes are not made yet, which means they usually wear hired wedding dresses.

I have seen some of the results of such 'professional' wedding photo shoots. Frankly, I did not like them. Photoshopping had made people look unnaturally white, tacky English phrases ('TRUE LOVE FOREVER') were printed on the background, kitschy purikura-style frames were added, and, most importantly, many of the poses were completely unnatural. Accordingly, I wasn't very excited about getting such a photo shoot myself.

But when in Rome, do as the Romans. Although Nhung, my fiancée, understood and shared my opinion on Vietnamese wedding picture trends, she did want to have some nice pictures of the two of us. She managed to convince me that it would be practical to have pictures taken before the actual wedding, and, in any case, that it would be nice to finally have some really good pictures of us together. She was right.

We were lucky. A friend of mine, David, is a great photographer, and he kindly agreed to take our pictures. He did a great job, and we are very happy with the results. Another friend, Hien, helped us a lot by doing Nhung's make-up. Many thanks to both of them!

This is a small selection. More pictures can be found on facebook.

Vietnam Kort (7): Onze goden

Het is dinsdagavond. We zitten naast elkaar op de bank. Zij is bezig documenten van het Vietnamees naar het Engels te vertalen. Ik lees wat in een boek over Vietnamees sjamanisme, en de cultus van de Moedergodinnen, om een beter beeld te krijgen van religieuze praktijken in dit land. Dat is niet eenvoudig. Ik begrijp de religieuze praktijken in mijn eigen huis al nauwelijks. We hebben net een offer gebracht aan de god van de bovenverdieping: een schaal met pitaya's en rambutans, een vaas gele bloemen, kopjes vers water en wierook. Een aan de goden van de woonkamer: een schaaltje mandarijnen, en wierook. Maar ik weet niet precies wie die goden zijn, en hoe ze zich tot elkaar verhouden.

'Nu moet je het me toch eens uitleggen,' zeg ik. 'Hoeveel goden er in ons huis wonen. Allereerst de god van de keuken. We hebben een god van de keuken, nietwaar?'
'Ja. Drie.'
'Drie? Mannen of vrouwen?'
'Twee mannen en een vrouw.'
'En wat doen ze precies? Waar zorgen ze voor?'
'Voor het eten. Dat er genoeg eten is. En voor gezondheid.'
'Oké. En dan de god van de bovenverdieping. Dat is er één, nietwaar? Een man?'
'Ja.'
'Hoe heet hij ook alweer?'
Tiền Thân Hậu Chủ. Volgens de buurvrouw. Maar zeker weet ik het niet.' De buurvrouw is de eigenares van ons huis. Zij had het altaar in de logeerkamer laten staan. Het is een prachtig groot houten altaar, versierd met parelmoer. Het was wat lastig te vervoeren.
'En waar zorgt hij voor?'
'Voor dat het ons goed gaat. Voor succes, voor geld.'
'Oké. En dan de woonkamer. Hoeveel goden hebben we hier?'
'Drie. Die drie.' Ze wijst naar het tafeltje met de mandarijnen. Er staan drie beeldjes op: een wit marmeren beeldje van Quan Âm (Guanyin), de bodhisattva van het mededogen, gekocht in de Marmerbergen; een houten beeldje van Ganesha, die een huisgenote ooit voor me meebracht uit India; en een houten beeldje van de lachende dikke Boeddha, Di Lặc (een taoïstische god, tevens een incarnatie van Maitreya Boeddha), gekocht in Hoi An. Het zijn drie fraaie beeldjes.
'Waar zorgen zij voor?'
'Voor geluk. Voor veiligheid.'
'Zijn zij de echte Quan Âm, Di Lặc en Ganesha? Of zijn dit alleen maar afbeeldingen van hen? Of zijn het andere goden?'
'Nee, ze zijn echt.'
'Maar als het de echte Quan Âm, Di Lặc en Ganesha zijn, hoe kunnen ze dan tegelijkertijd ónze goden zijn, die met ons meereizen en bij ons thuis wonen en ons beschermen, en de machtige goden die ver weg in de hemel wonen?'
Ze denkt even na. 'Dit is één van hun vormen,' zegt ze. 'Ze hebben nog veel meer vormen. Maar ze zijn het echt.'
'En die dan?' Ik wijs op de kleine metalen beeldjes in de vensterbank, van dezelfde goden. 'Zijn dat dezelfde? Of zijn dit weer andere goden?'
'Dezelfde. Gewoon in een andere vorm. Geen andere.'
'Dus we hebben in totaal zeven goden in ons huis, klopt dat?'
'Nee. Die daar.' Ze wijst naar een plastic poppetje in de vensterbank, dat we ooit cadeau kregen bij een tube smarties. Het stelt Sinterklaas voor.
'Welke?' Ik begrijp niet wat ze bedoelt.
'Die. Sinterklaas.' Ze weet wie Sinterklaas is, want ze heeft afgelopen december voor het eerst zijn verjaardag gevierd.
'Is Sinterklaas een god?' Ik moet lachen. 'Sinterklaas is toch geen god!'
'Waarom niet? Hij brengt toch elk jaar geluk? Hij is toch heel oud? Hij weet toch alles? Hij kan toch op verschillende plaatsen tegelijk zijn? Mensen geloven toch in hem?'
Ik ben even stil. Sinterklaas een god. Tja, waarom ook niet.
'Oké, dus we hebben acht goden. Maar hoe zit het dan met het Turkse amulet in de slaapkamer? Daarop staat de naam van God in het Arabisch. Allah. Is Allah ook een god?'
'Ja, natuurlijk.'
'Ik bedoel, is hij een van de goden in ons huis?'
'Ja.'
'Maar Allah zegt dat hij de enige god is.'
'Echt waar?' vraagt ze geïnteresseerd. 'Voor mij is hij een van de goden.'
'Nee, hij is niet een god, hij is de god. Zegt-ie.'
Ik weet niet of ze me helemaal begrijpt. Misschien is dat de reden dat exclusivisme niet werkt in Azië, bedenk ik me: dat veel Aziatische talen geen lidwoorden hebben. Het onderscheid tussen bepaalde en onbepaalde lidwoorden, en de verschillen in betekenis die daarmee gepaard gaan, is iets dat Aziaten vreemd is. Ook meervoudsvormen kent men in veel Aziatische talen niet. Men kent slechts concepten - meervoud of enkelvoud, bepaald of onbepaald, is irrelevant. En ons denken wordt nu eenmaal in hoge mate beïnvloed door onze moedertaal. Allah is een god, Allah is God, wat is het verschil? Waar het om gaat is dat hij goddelijk is. En machtig is, en zorgzaam.
'En Jezus? Beneden hangt een kruis.' Het is een fraai ebbenhouten kruis van Sint Franciscus, dat ik ooit in Bratislava gekocht heb.
'Ja, Jezus ook,' zegt ze. 'Jezus woont ook bij ons in huis.' Ik zie dat het haar blij maakt. Jezus is een lieve god, daar zijn we het over eens.
'Dat waren ze wel zo'n beetje, niet?'
Vrolijk kijkt ze me aan. 'Weet je wat ik denk? Ik denk dat er nog veel meer goden zijn. In het huis, om het huis. Als ik bid, bid ik altijd eerst tot de god van het altaar, en dan tot de andere goden in en om het huis. Zij beschermen ons.'
We doen er verder het zwijgen toe.
We weten ons veilig.

Maar ik moet nog veel leren.

Vietnam Kort (6): Hond in de pot

Vietnamezen zijn carnivoren. Vooral in het noorden des lands wordt vlees beschouwd als eerste levensbehoefte. Vlees van om het even wat. Rund, kip, varken, eend, geit, duif, konijn, schildpad, kikker, vis, slak en inktvis zijn overal verkrijgbaar. Ook kat, paard, krokodil, cobra, civetkat, wrattenzwijn, schubdier, gibbon, muskusrat, hert, vleermuis en zelfs neushoorn of tijger behoren tot de mogelijkheden, voor wie weet waar hij moet zijn. Dat sommige van deze dieren met uitsterven bedreigd worden deert de gemiddelde consument niet. Vlees van wilde dieren wordt beschouwd als gezond, of zelfs als afrodisiacum.

Dat geldt ook voor hondenvlees. In Noord-Vietnam is het een van de meest populaire vleessoorten, vooral onder mannen van middelbare leeftijd. Nu worden honden gelukkig niet met uitsterven bedreigd, en ik heb dan ook liever dat men zich tegoed doet aan hond dan aan schubdier. Maar voor iemand die opgegroeid is in een land waar honden op handen worden gedragen, en zelfs menselijke eigenschappen worden toegedicht, blijft het een vreemde gedachte dat ze in de pan belanden. Ik heb nooit de behoefte gevoeld eens een hapje te proeven, ook al bevinden zich in de buurt van mijn huis verscheidene gerenommeerde hondenvleesrestaurants.

Een tijdje geleden vond ik een mooie sluiproute om snel op mijn werk te komen. Het is een beetje een gekronkel, en ik moet wat nauwe steegjes door, maar dat heb ik er wel voor over om de ochtendspits te ontlopen. Het enige bezwaar is dat ik nu elke dag langs Tam Da markt kom, dat bekend staat om zijn vleesproducten. Aanvankelijk werd mijn aandacht vooral getrokken door de kraampjes met uitgestalde darmen, magen, levers en andere ingewanden, aan de kant van de weg. Totdat ik op een gegeven moment even verderop een kraampje ontwaarde met grote stukken bruin vlees. Het zou toch niet...?

Nu mijn aandacht eenmaal getrokken was door dit kraampje, kon ik het niet laten elke keer dat ik er langs reed er even een vlugge blik op te werpen. En ja hoor, na een paar dagen werd mijn vermoeden bevestigd: ik zag een halve hond liggen, op zijn rug, de pootjes in de lucht, de staart stijf. Een groot bot stak uit zijn bloedige onderrug. Het was geen aangenaam gezicht, maar het was niets vergeleken bij wat ik de volgende dag zou zien: twee hele honden, compleet met kop en al, gelegen op hun rug, de pootjes in de lucht. Een man was net begonnen ze in stukken te snijden.

Zoals een tong steeds weer een rotte kies opzoekt, zo dwaalt mijn blik elke keer dat ik er langs kom af naar dat kraampje. Het heeft iets masochistisch. Elke keer weer wil ik weten wat er nu ligt, hoe onaangenaam ook. Soms tref ik de slager middenin zijn snijwerkzaamheden, zijn handen en schort rood van het bloed. Soms kijkt een dode hondenkop me recht aan. Het maakt me misselijk, en elke keer weer neem ik me voor om de volgende keer niet te kijken. Het is een voornemen waaraan ik me meestal niet houd.

Mensen hebben mij wel eens beticht van cultuurrelativisme. Dat verwijt is maar ten dele terecht. Sommige dingen vind ik vies en verwerpelijk, ook al realiseer ik me dat ze hier algemeen geaccepteerd worden. Dode honden die op de stoep in stukken gesneden worden - nee, dat went niet.

's Lands wijs, 's lands eer? Of toch maar niet dit keer?

Vietnam Kort (5): Manuïsme

De godsdienstwetenschapper komt in Vietnam ogen tekort. Het land kent een grote verscheidenheid aan religieuze tradities, gebruiken en geloven. Het palet is boeiend en veelkleurig. Het is ook uitermate gecompliceerd: niet alleen confronteert het de godsdienstwetenschapper met de hiaten in zijn kennis, ook maakt het pijnlijk duidelijk hoe inadequaat de categorieën zijn waarmee hij bekend is. Termen als boeddhisme, confucianisme, taoïsme et cetera veronderstellen netjes afgebakende tradities; 'wereldgodsdiensten' met een bepaalde essentie, vaste volgelingen, rituele voorschriften en dogma's; eenvoudig van elkaar te onderscheiden door wie voldoende verstand van zaken heeft. Maar helaas, geen enkele categorisering doet zo weinig recht aan de religieuze pluriformiteit van Azië als deze essentialistische hokjes.

Boeddha's en bodhisattva's, moedergodinnen, bekende en onbekende Chinese goden, nationale historische helden, lokale natuurgoden, mythische wezens, extatische sjamanen, gestorven voorouders, dolende zielen, Ome Ho, tijgers, schildpadden en kraanvogels bewonen de vele tempels en tempeltjes die het land rijk is - van grote gebouwencomplexen tot provisorische stoepaltaartjes. Het pantheon is vol, veelzijdig, en voortdurend in beweging. Er is altijd ruimte voor een nieuwe god, als daar behoefte aan is.

Een nieuwe cultus heeft zich aangediend. Het aantal volgelingen is moeilijk vast te stellen, maar loopt in de miljoenen. Al te georganiseerd is de cultus nog niet, maar daar kan verandering in komen. Hij bezielt, verbroedert, en biedt houvast in een snel veranderende samenleving.

Ik had een docent godsdienstsociologie die van mening was dat sport, mode en populaire cultuur alternatieve vormen van zingeving zijn, die in postmoderne geseculariseerde samenlevingen de functies vervullen die ooit voorbehouden waren aan religie. Voetbal is religie, zeg maar. Nu is daar ergens wel wat voor te zeggen - bepaalde overeenkomsten zijn evident - maar het probleem van die opvatting is natuurlijk dat het begrip religie zo opgerekt wordt dat men er van alles en nog wat onder kan scharen, waardoor het steeds vager en algemener wordt, en zo zijn onderscheidende waarde verliest. Nu is het begrip religie sowieso problematisch, maar een dusdanig brede interpretatie maakt het vinden van een adequate definitie er niet eenvoudiger op. Ik was dus nooit zo'n aanhanger van de 'voetbal is religie'-theorie.

Tot ik in aanraking kwam met de reeds genoemde cultus. Het manuïsme.

Aanvankelijk wijt je het aan de gewiekste marketing. ManU heeft zich als geen ander weten te verkopen in Azië. Maar er zit meer achter. Aanhangers belijden ManU, in al zijn aspecten. Het verschaft zijn volgelingen een gevoel van identiteit, en de warme illusie van een grensoverschrijdende saamhorigheid. Het logo is alomtegenwoordig. Tassen, jassen, helmen en voertuigen staan er vol mee. Spelers worden geadoreerd, door mannen en vrouwen gelijk. ManU is een van de eerste Engelse woordjes die kinderen hier leren. Het is het standaardantwoord dat iedere student geeft op de vraag wat zijn of haar favoriete club is - een standaardantwoord dat ogen doet glinsteren en gulle glimlachen verschijnen. Op de resultaten van ManU worden grote sommen geld gezet.

Ik had dus beter moeten weten. Ik had H., die op het kantoor van mijn school werkt, niet moeten plagen met de opmerking dat Bayern München de kwartfinale tegen ManU wel even gaat winnen. Lieve H., die altijd hard werkt, die geïnteresseerd is in verre buitenlanden en die meer weet van de voetbalgeschiedenis dan de meeste van haar mannelijke landgenoten. Plotseling schoten haar ogen vuur. 'Je bent gek,' zei ze. Ik had niet door dat ze zich persoonlijk aangevallen voelde, en deed er nog een schepje bovenop door te stellen dat Arjen Robben een betere voetballer is dan Wayne Rooney. 'Robben verhoudt zich tot Rooney zoals ballet zich verhoudt tot housemuziek,' beweerde ik. 'De creatieve danser versus de Engelse vetzak die hard kan trappen.' Ze keek me vernietigend aan. 'Ik haat je,' siste ze. Ze meende het.

Ik was te ver gegaan. Ik had me schuldig gemaakt aan blasfemie. Een godsdienstwetenschapper onwaardig.

Maar de wraak van ManU zal zoet zijn. Ze zullen toch weer de Champions League winnen, dit jaar, of u en ik het leuk vinden of niet. En Rooney zal het winnende doelpunt maken in de finale. Het zal heel veel mensen in Azië in elk geval heel gelukkig maken.