Een groene kerst?

Vervuilende vliegtuigen vol VN-diplomaten vliegen naar Bali. Meneren met stropdassen spreken in congreszalen met airconditioning over smeltende ijskappen. IJsberen verzuipen, ecosystemen gaan kapot, natuurrampen en droogte kosten vele mensenlevens, en de meneren met stropdassen zeggen dat te willen veranderen. Alleen jammer dat de meeste regeringen die ze vertegenwoordigen niet zoveel prioriteit geven aan de kwestie.

Je zou denken dat in een land dat voor de helft beneden de zeespiegel ligt een VN-klimaattop groot nieuws zou zijn, maar de websites van de Nederlandse 'kwaliteitskranten' wijden er geen enkel woord aan. Over de hele wereld wordt gedemonstreerd tegen klimaatverandering, maar te oordelen naar de dagbladen maakt men zich in Nederland liever druk over het formaat van frisdrankflesjes en over de nietszeggende beledigingen van een geschifte dictator aan ons adres. Onze sukkel van een minister-president is al lang weer vergeten dat hij enige tijd geleden met Al Gore diens documentaire heeft gezien, en maakt zich nu kwaad over een oud-minister die zo verstandig was om toe te geven dat de Nederlandse deelname aan de illegale inval in Irak misschien niet zo'n goed idee was (Jan-Peter gelooft namelijk nog immer dat we er goed aan hebben gedaan de Born-Again Texaan te volgen in zijn Heilige Oorlog, en sluit graag zijn ogen voor diens structurele mensenrechtenschendingen en voor het feit dat hij het Kyoto-verdrag gebruikt heeft om zijn barbecue mee aan te steken). Ondertussen is de enige groene partij in Nederland onverminderd marginaal, daar de meeste mensen liever Trots op Nederland zijn dan dat zij iets veranderen aan hun consumptiegedrag. De trend van het jaar is een energiezuipende straalkachel in je tuin zetten opdat je ook in de winter op je terras kunt zitten, onderwijl genietend van je kerstverlichte gevel. Men vreet vrolijk vlees zonder zich te realiseren dat de bioindustrie verantwoordelijk is voor het grootste gedeelte van de totale CO2-uitstoot wereldwijd. Wat is er geworden van dat zogenaamde gidsland?

In het Verenigd Koninkrijk is klimaatverandering een meer geuite kreet in het politieke discours. Maar evenals het Nederlandse kabinet denkt de Labour-regering dat ze voor een dubbeltje op de eerste rij kan zitten, en dat een paar halfzachte maatregelen voldoende is om het tij te keren. Men realiseert zich niet dat hiervoor een veel grotere mentaliteitsverandering nodig is, dat het paradigma van continue economische groei en massaconsumptie losgelaten moet worden, dat alleen vergaande belastingmaatregelen en milieuwetgeving machiavellistische multinationals de juiste kant op kunnen duwen. De opportunistische conservatieve oppositie is zo slim geweest om het onderwerp te kapen, en probeert nu te scoren door zich voor te doen als uiterst milieubewust. Alsof economisch liberalisme samengaat met genoemde mentaliteitsveranderingen, alsof de Tories echt bereid zouden zijn multinationals en rijke etters lastig te vallen met milieubelastingen, en alsof ze ook maar iets geven om internationale samenwerking en verdragen... Het is een PR-stunt, maar wel een die ervoor zorgt dat het onderwerp bij de gemiddelde hoogopgeleide Labour-aanhanger irritatie opwekt. Tijdens discussies met zogenaamd linkse mensen krijg je vaak de mythe te horen dat klimaatverandering niet wetenschappelijk bewezen is (dat een paar schreeuwende pseudo-wetenschappers het goed doen in massamedia, en dat niet alle verbanden tussen natuurrampen en het broeikaseffect onomstotelijk vaststaan, betekent natuurlijk niet dat er geen sprake is van snelle klimaatveranderingen als gevolg van menselijk handelen). Partijen ter linkerzijde van Labour maken zich wel zorgen over de ontwikkelingen, maar het ondemocratische Britse districtenstelsel zorgt ervoor dat kleinere partijen zelden of nooit zetels krijgen in het nationale parlement, als gevolg waarvan de stem van de bezorgde minderheid niet of nauwelijks gehoord wordt.

Gisteren vond evenwel een grote klimaatdemonstratie plaats. Duizenden bezorgde mensen trotseerden de regen en hun verkoudheid om van het nationale parlement naar de Amerikaanse ambassade te lopen. Een groep studenten had zich verkleed als kerstmannen en rendieren. Ook liepen her en der met uitsterven bedreigde pinguins, ijsberen en sneeuwpoppen. Er werden interessante kerstliederen gezongen, variërend van 'climate change, climate change, change is on the way - oh wat fun it is to shout when the icecaps melt away' tot 'do they know there's climate change at all'. Toeristen en journalisten maakten aan de lopende band foto's van ons. We liepen naar Trafalgar Square, en van daar naar Piccadilly Circus. Er waren spandoeken van de Groene Partij, de links-populisten van de Respect partij, de liberaal-democraten en de Socialistische Partij, wier leden hun best deden propagandistische krantjes te slijten aan mededemonstranten. Bebaarde fietsers liepen naast besjaalde anarchisten; oudere christelijke dames liepen naast jonge scholieren in gothic-outfit. Een groot aantal religieuze organisaties was vertegenwoordigd, waaronder het London Islamic Environment Network, het Christian Veggie Network, Operation Noah (die mijn sympathie won met spandoeken als 'climate change is Creation abuse' en 'there is no planet B' ), New Age clubjes die papiertjes uitdeelden waarop stond dat als je goed voor de Planeet zorgt de Planeet goed voor jou zorgt, en de Quakers, voorzien van een schitterend veelkleurig vilten spandoek waarop verscheidene afbeeldingen stonden van die prachtige Schepping waarvan wij deel mogen uitmaken. Milieuactivisme en religieuze overtuiging: het zou een leuk onderwerp zijn voor een scriptie... Iemand?

We liepen langzaam Mayfair in. Ik moest nodig naar het toilet, maar realiseerde me dat we net de drukke winkelstraten achter ons hadden gelaten. De laatste Starbucks bleek geen toilet te hebben. Het was wel gepast geweest als ik mijn behoefte had gedaan tegen de etalage van de Rolls Royce winkel, maar helaas stonden twee politieauto's strategisch in de omgeving geparkeerd. Ik dwaalde af van de demonstratie, op zoek naar een café, maar er was in geen velden of wegen een te bekennen. Mijn God, gaan die rotmiljonairs nooit naar de WC? Dan ben je de duurste buurt van Monopoly en dan kun je je niet eens een openbaar toilet veroorloven... Na tien minuten paniekerig rondlopen kwam ik bij een patserig Gordon Ramsay-restaurant. Ik overwoog er naar binnen te gaan, maar zag toen even verderop een café. Toch maar daar.

Gelukkig vond ik mijn vrienden, de ijsbeer en de kerstman, snel weer terug. We waren inmiddels op het plein van de Amerikaanse ambassade aanbeland - een kolossaal, arrogant betonnen gebouw met een hele grote wapperende vlag aan een hele hoge vlaggenmast op het dak. Het standbeeld van Roosevelt keek afkeurend neer op het zootje ongeregeld dat zich op het plein verzamelde. Op strategische afstand van het ambassadegebouw was een podiumpje gebouwd, vanwaar bandjes liedjes zongen en politici toespraken hielden. Dichter bij de ambassade, maar nog altijd op meer dan vijftig meter afstand, werd gedemonstreerd tegen het gedrag van 's werelds grootste vervuiler en zijn gehate president. Tientallen politiemensen met hoog opgeheven kinnen stonden in een rij achter dranghekken. Op enkele centimeters van hen vandaan bevonden zich de anarchisten, die luid trommelden en dansten. Een agent zoomde met een grote camera in op de gezichten van alle aanwezigen.

(Die Verenigde Staten zal ik wel niet meer in komen, nu ik netjes geregistreerd sta in de een of andere database als een potentiële terrorist. Tja, wat wil je ook: milieuactivisme, reizen naar islamitische landen, interesse in religie, subversieve politieke ideeën... Een Amerikaanse studiegenote van me was om vergelijkbare redenen door een conservatief joch in haar universiteit aangegeven bij een Homeland Security iets, en toen zij recentelijk een groot geldbedrag overmaakte naar haar Amerikaanse rekening ging men er automatisch van uit dat ze terroristen financierde - reden voor de FBI om haar uit Engeland over te vliegen en vier uur lang te ondervragen ('heb je wel eens een islamitisch vriendje gehad?' ) en haar te confronteren met e-mails die ze had geschreven. Big Brother is watching you!)

De demonstratie liep tegen haar einde. De ijsbeer, de kerstman en ik vonden een gezellige pub waar heerlijke warme wijn werd geserveerd. Ondertussen liepen hongerige mensenkuddes Oxford Street af en aan, druk zoekend naar zoveel mogelijk goederen. Immers, kerstmis komt eraan, dus er moet gekocht worden. Toen ik mijn wijn op had voegde ik mij bij hen. Gevels en lantaarnpalen waren vrolijk versierd met lampjes. Af en toe werd ik aangestoten door iemand die haast had om ergens te komen, maar dat mocht de pret niet drukken. Zachtjes zong ik kerstliedjes. Een slimme winkelier verkocht alleen milieuvriendelijke producten en had zijn winkels versierd met bewerkt afval. Ik kon het niet laten om mijn kerstcadeautjes bij hem te kopen.

'We're dreaming of a green Christmas', stond er op de papieren draagtas die ik mee kreeg. Mooi gezegd.