Thursday 17 September 2009

The summer of 2009 (II): Coming home

"Why are you going out?"
"To find my way home."

- Meister Eckhart

In recent years, several of my friends have graduated from university. They have found their first 'real' job - not the One they will keep for the rest of their lives, perhaps, but at least a nice job with real responsibilities and a decent salary, that will keep them busy for the next couple of years - or, if they haven't found it yet, they are seriously looking for it. Most of them have got their own small apartment, so they no longer have to cope with their former flatmates' dirty dishes. The existential doubts regarding their future, so omnipresent while they were in the last stage of their studies (i.e., just one or two years ago), are gradually giving way to feelings of security and stability. They seem to have found their Home - or, at least, they are in the process of finding it.

I can't deny I envy them, even though I am well aware of the fact that some of them probably envy me, too. The grass is always greener on the other side. I envy them for having a proper house, a stable job and, most of all, an income of which I, at the moment, can only dream. On the other hand, I am happy I don't work five days a week for company X or bank Y, while living in a small 3rd floor apartment of a grey neighbourhood in city Z somewhere in the Randstad. They, on their part, envy me for travelling around the world, for living in a cheap country, and for being surrounded by beautiful landscapes and tropical beaches. On the other hand, they probably wouldn't want to live the uncertain and nomadic life that I live - no labour contract, no fixed home, no regular income, and recurring stress over visa extensions.

In all honesty, I do want to settle down and find a home, just like them. I just don't want to do it until I have finally found that perfect PhD position, and know where I will spend the next, say, five years of my life. I don't think I am able to settle down somewhere if I know I will probably have to leave the place within one year, or even less. I made that mistake once, I'm not going to make it again. As a consequence, I keep on moving from one place to the other. During the past year and a half, I have been to fifteen different countries. Until I have found my destination, I keep on wandering, restlessly, wondering when and where (and if) I will reach that destination.

I wrote about the topic of 'Home' before. Home is more than just a place to sleep and eat and hide, I argued: it's a metaphysical category, it's about feeling safe, it's about having a sense of belonging. In other words, the concept of 'Home' refers to more than just a physical location - it also refers to a particular state of being. The longing for home is a longing for emotional and spiritual wellbeing and a sense of security, that is usually projected onto a particular location, while simulatenously transcending it. That this longing can be a powerful motivation for our choices and actions is well exemplified by history and literature - famous examples include Exodus, The Odyssee, The Wizard of Oz, or the history of modern Zionism.

In a way, since I left the house and village where I grew up, I have always been looking for my own home. During the past eight years, I have lived in nine different places in four different countries, without finding that one place. I am not complaining: I am very grateful for all the wonderful experiences I have got. But somehow I do have the feeling that it's about time I find this particular place that deserves to be called home.

Of course, I am not really homeless. Apart from the fact that wherever I am, I somehow always manage to find a place to live, I do have a real home - a place where I can return to anytime, where I can stay as long as I want, and where I feel safe. It's the place where I spent fifteen years of my life; the place where I grew up. I don't think I really recognised the importance of that place until recently. I used to be quite dismissive about it, saying "that's not my home anymore, it's not a place where I can live for a long period of time, it's theirs, not mine". This may be perfectly normal - just like many other young people, I somehow wanted to dissociate myself from the world of my childhood, and the world of my parents. Sure, I didn't mind visiting them every once in a while, but I certainly did not consider their place my home.

That seems to have changed, however. It may be due to the fact that I have been living in foreign countries for most of the past two years, it may be because I don't feel the need anymore to prove that I can live independently, it may simply be part of growing up - but the old home doesn't feel as strange and distant as it used to feel. The urge to get away as far as possible seems to have disappeared. It is highly unlikely, given the lack of career opportunities, but the thought of settling down somewhere in or near Groningen suddenly seems quite tempting. A few years ago, I would have considered this unimaginable, so something has changed indeed. Paradoxically, now that I live in faraway Vietnam, I no longer feel ambivalent about the place where I grew up. I have finally come to appreciate it.

So when I visited the village of Den Horn this summer, I was pleasantly surprised by its beauty. Had I really never noticed the beauty of my parents' garden, and the surrounding countryside? Or had I forgotten what it was like? One might expect that after eight months in Southeast Asia, during which I saw majestic mountains, waving rice paddies and perfect beaches, I wouldn't be impressed by rural Groningen. The contrary was the case. I was impressed by the sight of tiny flowers at the side of the road, a blue canal crossing the green fields, white cotton clouds in the intense blue sky, farms scattered around, and trees full of pears or plumbs. Their simple beauty struck me, as it never had before. It wasn't nostalgia, for sure - it was an unexpected discovery, a brand new experience.

I had come home from faraway foreign countries before, but never had I had this experience. How come I had it this time? Have I changed? Is my unprecedented appreciation of my home country due to my growing desire to finally find my own Home somewhere? Or was there another factor involved - the presence of a young lady, who had never been to Europe before, and who enjoyed the beauty of the landscape and the flowers and trees more than I could ever have imagined - thus opening my eyes, too...?

Who knows. In any case, here are a few pictures of Den Horn, the surrounding countryside, and the city of Groningen, just to give you an impression of the place. This is where I'm from - and I'm proud of it.

Saturday 12 September 2009

Marmerbergen

Ik schrik wakker, zonder me de droom te herinneren die me wakker doet schrikken. Een blik op mijn horloge leert me dat het half twee is. Drie uur slechts heb ik geslapen, maar mijn lichaam verkeert in de veronderstelling dat het ochtend is. Na drie dagen is het nog steeds niet geacclimatiseerd. Dat krijg je, na een reis van 42 uur: een joekel van een jetlag. Gisterochtend vond ik dat niet zo erg - ik werd wakker om half vijf, deed mijn zwembroek aan, liep de steenworp afstand van hier naar het strand, en rende een uur de branding langs, om daarna de pasgeboren zon te begroeten met een aantal spontaan geïmproviseerde yogahoudingen. Daar is het nu echter te vroeg voor, dus ik blijf liggen. Maar mijn pogingen de slaap te vatten zijn weinig effectief. Doelloos lig ik te draaien.

Mijn leven in Vietnam was altijd nog een beetje onecht, een beetje een droom. Het was een uitvloeisel van mijn bestemmingloze reis door Azië, onderdeel van mijn Turneriaanse pelgrimage, die overgangsfase tussen onbekommerde jeugd en volwassen verantwoordelijkheid. Die droom is niet meer. Ik ben met mijn lief in Nederland geweest, alles bleek echt en hier en nu te zijn, de roes heeft lang genoeg geduurd. De keuze om samen die reis te maken, en vervolgens terug te keren naar Vietnam, mag haar wortels hebben in de droom - uiteindelijk heeft het ertoe geleid dat die droom ontstegen is. Anders gezegd: Vietnam is plots realiteit. Al te rouwig ben ik er eerlijk gezegd niet om. Het werd ook wel eens tijd.

Realiteit is nog wat anders dan zekerheid, laat staan stabiliteit. Wij waren van plan om naar Saigon te verhuizen, daar Nhung was aangenomen voor een prestigieus masterprogramma, waar ze op niveau naar Amerikaanse leest geschoeide ideeën over bestuur en beleid voorgeschoteld zou krijgen. Voorwaar een mooie kans. Er was evenwel een klein probleempje: zij moest zich persoonlijk melden op de allereerste introductiedag. Dat was, helaas, afgelopen donderdag - de dag waarop wij de Sint Pieter en de Vaticaanse musea bezochten. Onze vliegtickets waren namelijk niet alleen aangenaam voordelig, ze waren ook bijzonder inflexibel: het was praktisch onmogelijk onze terugreis te veranderen. Wij hoopten dus maar dat het missen van de eerste drie of vier dagen geen aanleiding zou zijn haar stante pede toegang tot de opleiding te ontzeggen. Een dergelijk bureaucratisch fascisme zou men in Engeland verwachten, of in Japan, maar toch niet in Vietnam. Maar helaas: wie modern wil zijn, moet consequent zijn. Regels zijn regels. Neen, luidde het onverbiddelijke oordeel.

Wat nu? Geen van beide willen we in Hoi An blijven. Wie eenmaal de weloverwogen keuze gemaakt heeft een bepaalde plaats te verlaten, en woning en werk opgezegd heeft, komt daar niet graag op terug. Ik zie geen enkele reden om mij opnieuw hier te vestigen. Daarvoor ben ik de afgelopen maanden wat al te zeer teleurgesteld geraakt in dit stadje, en sommige van zijn inwoners, zoals u hier heeft kunnen lezen. Enfin, genoeg gezeurd daarover. Hoe het ook zij, wij zijn tot vrijheid veroordeeld, nu meer dan ooit tevoren. Veel verder dan de landsgrenzen reikt die vrijheid momenteel niet, maar dat doet weinig af aan de intensiteit van de ervaring onbegrensde mogelijkheden te hebben. Wij kunnen alle kanten op. Als de ene grote stad nee zegt, dan kan zij onze rug op - dan bieden wij ons talent wel aan die andere grote stad aan. De aanwezigheid van werkgelegenheid, anonimiteit, kunst en cultuur, supermarkten, ambassades, universiteiten, de trein naar China, een internationale gemeenschap, te beklimmen bergen, en het beste museum van het land maakt dat wij sterk overwegen noord- in plaats van zuidwaarts te reizen, en ons heil te zoeken in de hoofdstad. Hanoi lonkt.

Maandenlang reed ik meerdere keren per week langs de plaats waar ik nu verblijf, maar stoppen deed ik er zelden. Dit kleine en gemoedelijke gasthuis, Hoa's Place, is een aangename plaats om een paar dagen te verpozen, en zijn goede naam is geheel terecht - maar al te veel reden om er te komen had ik tot op heden niet. Nu wel. Ik heb een paar dagen nodig om bij te komen van de absurd lange vliegreis en de hectiek van de afgelopen weken, en om te wennen aan het feit dat ik weer in Vietnam ben. Weinig plaatsen zijn daarvoor zo geschikt als deze. Een bed, een douche, een prachtig strand, een voedzame maaltijd, een paar koude biertjes en vooral niet teveel herrie aan mijn kop - veel meer heb ik op dit moment niet nodig. Terwijl arme Nhung in Saigon een laatste vergeefse poging doet de heren bureaucraten te vermurwen slaap ik mijn jetlag uit. Gelukkig zal zij hier straks ook nog een dagje mogen komen uitrusten.

Het strand is prachtig en verlaten, maar de vraag is hoe lang dat nog zal duren. Aan weerszijden van het gehucht waar Hoa's Place zich bevindt rijzen gigantische nieuwe hotels als molochen uit het zand. Vroeger of later zal het Kapitaal het kleine Gallische dorp ook wel weten fijn te knijpen. Andere kustplaatsjes in de omgeving zijn immers reeds met de grond gelijk gemaakt.

Aan de andere kant van de grote weg bevinden zich de Marmerbergen. Bergen is een groot woord - men heeft hier in de loop der geschiedenis dusdanig veel marmer gewonnen dat er weinig meer over is dan een vijftal stevige puisten. Niettemin vormen ze een imposant gezicht in het verder vlakke landschap. Sinds jaar en dag zijn de Marmerbergen een centrum voor religieuze activiteiten, en de rotsblokken zijn versierd met een niet gering aantal tempels, godenbeelden, schrijnen en pagodes. Het meest interessante - geologisch zowel als godsdiensthistorisch - zijn evenwel de vele grotten en spelonken. Pre-Vietnamese godenbeelden en linga's (fallusen die de god Shiva symboliseren, uit Chăm-tijden stammend) staan er naast beelden van geïmporteerde taoïstische godheden, boeddha's (Shakyamuni, Amitabha) en bodhisattva's (Guanyin). Dat religie en toerisme hand in hand gaan blijkt wel uit de tientallen ateliers en souvenirwinkels in de directe omgeving van de bergen, waar ziljoenen marmeren beeldjes en beelden verkocht worden. Naast beelden van Guanyin of van de dikke lachende boeddha verkoopt men onder andere beelden van Jezus, leeuwen en olifanten, en kitscherige neo-neo-classicistische gedrochten. Het is, kortom, een boeiende plaats om een halve dag door te brengen.

Vreemd eigenlijk dat ik er, ondanks mijn interesse voor religie, nog nooit geweest was. Behalve met het opmerkelijke verschijnsel dat mensen de musea en beroemde gebouwen in hun eigen woonplaats vaak (volkomen ten onrechte) links laten liggen, heeft dit te maken met het feit dat Nhung steevast weigerde om samen met mij de plek te bezoeken. Volgens de lokale mythologie heerst er namelijk een vloek op deze plek, heilig of niet: een stel dat de plek gezamenlijk bezoekt, zal enige tijd daarna uit elkaar gaan. Dat risico wilden we niet nemen. Zelfs vrienden doen er goed aan de plek niet gezamenlijk te bezoeken - u begrijpt waarom ik Tatou dit keer heb thuisgelaten. Een solo-bezoek is daarentegen geen enkel probleem. Vooruit dan, beter laat dan nooit.

Dat was vanmiddag, nu is het nacht. Terwijl de zon haar eerste stralen voorbij de horizon stuurt val ik eindelijk weer in slaap. Naast mijn bed staat een klein wit marmeren beeldje van Guanyin. Vietnam voelt vreemd vertrouwd aan.

Monday 7 September 2009

De zomer van 2009 (I): Terug

Ik heb u al veel te lang niet geschreven. Mijn laatste verhaal op Rotsblog dateert van ruim anderhalve maand geleden, zie ik tot mijn schrik. Dat is niet vanwege een gebrek aan verhalen, integendeel. Verhalen zat. Maar de afgelopen weken waren zo vol dat ik simpelweg niet aan schrijven ben toegekomen. Daar gaat nu echter verandering in komen. De komende dagen zal ik op deze plek vertellen over wat ik de afgelopen tijd zoal heb meegemaakt. Foto’s zal ik u daarbij niet onthouden.

In vogelvlucht. De laatste weken van juli waren mooi, maar hectisch. Ik werkte zes avonden per week. Daarmee verdiende ik goed, en het werk beviel me ook, maar vermoeiend was het wel. Eigenlijk was ik die laatste weken al half weg uit Hoi An, zozeer was ik in gedachten bij de reis die ik samen met mijn vriendin Nhung zou gaan maken.

Voor ik wegging leerde ik nog het nodige bij over de Chăm-cultuur. Mijn broertje en zijn vriendin kwamen langs, en behalve het strand en de karaokebar bezochten we onder meer de tempels van Mỹ Sơn en het Museum for Chăm Sculpture in Danang. Ook woonde ik een sjamanistisch ritueel bij. Daarover binnenkort hopelijk meer - mits ik de tijd kan vinden erover te schrijven, natuurlijk.

Ik kan me niet herinneren ooit voldoende tijd te hebben gehad voor voorbereidingen, en ontspannen op reis te zijn gegaan. Dat was ook nu niet het geval. Maar ik slaagde er uiteindelijk toch in mijn huisje op tijd leeg te krijgen – mijn keukenspullen en overtollige kleren kon ik bij mijn aanstaande schoonfamilie kwijt, mijn scooter heb ik verkocht – en mijn werkverplichtingen naar tevredenheid af te ronden.

We vlogen eerst naar Hanoi, waar we een paar dagen bleven omdat ik er nog nooit was geweest, en omdat we het plan hadden opgevat een Russisch transitvisum te bemachtigen. Dat laatste mislukte jammerlijk, maar wat zou het, we kregen een paar mooie dagen in Hanoi cadeau.

Toen was het zover: we gingen (terug) naar Nederland, (terug) naar het platteland van Groningen, (terug) naar de plaats waar ik ben getogen. Het was heerlijk. We fietsten door het Westerkwartier, we winkelden in de stad, we maakten lekker eten. Nhung wees me op al die mooie bloemen in de berm die vroeger altijd aan mijn neus voorbij gingen. Ook bezochten we Ameland, zonnig en winderig, vol van zeegeur en zoemende beestjes. Het licht danste over het Wad.

Voor we er erg in hadden waren er twee weken achter de rug, en verlieten we het noorden des lands. De reis ging naar Leiden, mij niet onbekend, waar ik deel mocht nemen aan een congres met de boeiende en ambitieuze titel ‘Religion, Identity and Conflict’. Ik gaf er een presentatie over het onderzoek dat ik vorig jaar had gedaan voor mijn masterscriptie, en leerde het nodige bij over andere zaken, zoals Vietnamese religie. Het was inspirerend, en ik besefte hoezeer ik dit soort ontmoetingen sinds mijn afstuderen vorig jaar gemist had.

Samen met mijn vriend Jan bezochten we vervolgens Antwerpen, Gent (een van mijn favoriete steden), en Watou, een dorp in West-Vlaanderen waar een kunst- en poëziefestival gaande was. Tot slot verbleven we een paar dagen in Rome – voordelige tickets en een gezellig logeeradres hadden ons daartoe verleid. We genoten van de nazomerzon, van elkaar, en van de pracht en rijkdom die de Stad der Steden ons gaf. Verhalen en foto’s volgen, beloofd.

En nu zitten we Moskou, op een laken op de grond, te wachten op ons vliegtuig. Nog drie en een half uur, dan vliegen we terug naar Vietnam. Het nomadenbestaan duurt nog even voort.

Wordt vervolgd.