Rotsblog walking GR5 (2): Back to the Jura

Day 1: La Cluse-et-Mijoux - Métabief

June 13, 2012

18 km

We start our walk at the same place where we ended six years ago: La Cluse-et-Mijoux, a village located 5 kilometres south of the town of Pontarlier. You can get here by bus from Pontarlier, which has train connections to other places in France. Alternatively, you can get a direct bus from Fleurier, on the other side of the border, easily reached by train from several cities in Switzerland (including Geneva airport, which has cheap flights to several places in Europe). Do note, however, that train tickets in Switzerland are shockingly expensive - so if you book in advance, it may be more economical to take the train from Paris.

It is a cold and rainy day. Not exactly the best weather for a walking trip, but we are eager to get started nevertheless. The walk starts with a short climb to a nearby fortress. It is a famous place, apparently, but from the road there is little to be seen. The climb is followed by descending a slippery path back to the main road - not recommended in rainy weather - and to the village of Les Angles. We are on our way.

Château de Joux

The Jura is famous for its rolling green fields, its forest-covered plateaus and its lakes. Today, we get to see all three. A steep climb brings us to the top of the first plateau, which has an altitude of approximately 1000 metres. For a while, we walk through the forest. When we come out of it, we are surrounded by green fields, filled with thousands of yellow, white and blue flowers. It is a wonderful surprise. Despite the weather, we have a nice view of the Lac de St Point below. We continue to the village of Montperreux (no shops, but there is a public toilet with tap water behind the mairie), where we have our lunch. So does the hawk (or is it a falcon?) that suddenly dives toward the ground to catch a prey, just a few metres from where we are sitting.

The church in Montperreux, with its typical Jura-style tower.

We continue our walk along the edge of the plateau. The rain has attracted many large snails, which are now crossing our path. My wife suggests that we collect and cook them, but I have never really felt attracted to snails, so we let them be and continue our walk. Most of the time, we are surrounded by forest, but every now and then we get a nice view of the lake. We skip the descent to the village Malbuisson (not necessary, unless you want to spend the night there); in stead, we stay on the plateau, which saves us half an hour. At the end of the afternoon, we leave the forest and pass through some tiny villages and fields, before arriving in the well-known ski resort Métabief. 
 

Review: Hôtel Étoile des Neiges, Métabief

€69,- per night (triple room); breakfast €6,- p.p.

**** (4/5)

Nice hotel, good value. The rooms are clean, fairly spacious, and come with balconies. The restaurant serves good, affordable food (3-course dinners for €20-€30). The breakfast buffet is particularly recommended, as it includes delicious locally produced yoghurt, sausage, cheese, honey and apple juice. Do bring your own shower gel or soap, as the ones offered by the hotel smell like the professional cleaning stuff usually used for toilets.

The physicality of the path

As I wrote in my previous post, when I was a teenager, I walked the Pieterpad - the long-distance walking trail that goes from the north to the south of the Netherlands. One day, a classmate asked me what this path looked like. I did not quite understand her question. "It's different all the time," I said. "Sometimes you walk on a sandy forest path, sometimes on asphalt roads. Sometimes it's grass." She looked at me puzzlingly. "Why didn't they just make the whole path the same?" she asked. "And by the way, how do you get onto this path? Are there any crossings with other roads?" Only then did I understand what she meant. She thought the Pieterpad was, well, a path. A single path, that is, a single physical entity; literally, a road going all the way from the northern to the southern end of the country. I laughed. "No, of course it is not one single path," I said. "We walk on different paths and roads all the time. That's why we have a map, and have to follow the signs. How could you possibly make a separate road, just for this purpose, of a length of nearly 500 kilometres...?" She must have felt a bit embarrassed when she realised her mistake.

However, as I realised later, her question was not stupid at all. On the contrary, it was a very important question, even though I dismissed it at the time. That is, she addressed a crucial topic, usually ignored by walkers yet foundational for their practice: what constitutes the path? What does it consist of? What, incidentally, is the difference between 'path', 'way', 'road' and 'trail'? To many, the Pieterpad, or the GR5 (or El Camino de Santiago, the Shikoku henro, the Appalachian Trail, the Tour du Mont Blanc, and so on), is first and foremost an idea - a symbol, a myth even, the meaning of which extends far beyond the actual physical properties of the road itself. Walkers tend to attribute a variety of spiritual and emotional meanings to the trail, but they are more attached to the idealised notion of it, and to certain memories associated with it, than to the actual road itself. After all, before the trail is walked on, it is merely an abstract notion; afterwards, it becomes a place that only exists in memory (or, rather, a series of dots and moments in memory, retrospectively connected through the notion of a continuous 'path', despite that fact that most of the trail is forgotten as soon as it has been left behind), and gets intertwined with personal narratives of achievement, self-realisation, spiritual growth, frustration or simply 'holiday quality time'. The point is: the trail is an abstract idea, experienced highly subjectively, the physical embodiment of which is taken at face value and rarely reflected upon.

But let's face it: there is something strange about these trails. They are parasitical. Most roads and paths have their own bodies, their own physical matter of which they are made (asphalt, concrete, sand, iron). The New Jersey Turnpike, the Bergen Railway, Route 66 and the Avenue des Champs-Élysées may all have achieved iconic status, the meanings of which far transcend their particular localities, they are (or were) nevertheless real physical roads, embedded in space, embodied in place and matter. Place and matter are essential: it is hard to imagine a New Jersey Turnpike located in Windhoek and made of sand. Thus, roads are physical entities, closely connected to the particular places where they are located. Walking trails, however, are not.They have no bodies of their own. They exist by virtue of the various paths, roads and streets they use. Their shape constantly changes. They are incarnated in the D45, they are incarnated in that anonymous forest path - yet they never become them, as they merely exploit them. Thus, they transcend the paths they use, but they never succeed in becoming independent from them. They are like the bodiless spirit with the mask in Spirited Away, who can only take shape by consuming and temporarily appropriating the bodies of other creatures.

Nevertheless, the GR5 carries more significance than the Grande Rue in Métabief, just like the notion of walking to Santiago de Compostela carries more significance than walking on any given North Spanish coastal road. Walking trails may feed on the roads they use; they also transform them. In any case, there is no denying the fact that the trail is physically embodied, even though it is not a single physical entity. After all, the walker walks not merely in her own mental space, but also in physical space. Moreover, she walks on something: roads, ways, paths and open fields, the shape and texture of which constantly change, but all of which are material. Walking is an embodied activity - not only the act of walking itself, which may seem obvious, but also in the sense that the walking body is not isolated and independent, but constantly interacting with its physical surroundings. Changes in the physical aspects of the path lead to changes in the walking experience. Asphalt roads allow the walker to speed up, but if they are too long, they contribute to painful soles. Uneven paths in grass fields (with holes caused by cows) take up a lot of time and energy. Muddy paths are slippery, and may cause one to fall, or get wet feet, which may lead to blisters. Sometimes, roads are blocked by fallen trees. In sum, navigating different terrains is an integral part of the walking experience. The trail is never without physical shapes, is always embodied, and is constantly changing. 

Sometimes it is good to have a look at the path you are walking on, realise what it looks like, see what it is made of, and feel your feet interacting with it. All-too-often, we tend to overlook the roads we go, obsessed with what we think is our destination. But what if the road itself is the actual destination?

Rotsblog walking GR5 (1): Preface

In the summer of 1995, my father and I embarked on a long-term project. We started walking the Pieterpad, the long-distance walking trail that goes from one of the northernmost to one of the southernmost places in the Netherlands. We did not have time to walk the whole trail at once; in stead, once every year we walked for about five or six days in a row. We always brought our own camping gear, which we carried in our backpacks, and usually stayed at campsites. In 1998, we arrived in Maastricht, and finished the trail. I was fourteen years old.

But that was just the beginning. There was no reason not to continue our walk, and go further south. We decided to follow the GR5, the long-distance walking trail that goes all the way from the Netherlands to Nice. However, the further we got, the more time-consuming and expensive it became to travel to and from the trail. Therefore, in stead of one week a year, we now went walking for about ten to twelve days every second year. In 2000, we crossed the Belgian Ardennes. In 2002, we walked through Luxembourg and Lorraine, to the city of Nancy. In 2004, we crossed the Vosges, and experienced the Alsace region. And in 2006, we walked through most of the French Jura. We were halfway Nice.

In the following years, however, for various reasons we did not have the opportunity to continue walking. For several years, I travelled, lived and worked in another part of the world, and did not have the time or money to go to France for a walking trip. But this spring, I decided I wanted to go for a long walking trip again. And even though my current country of residence has some of the best hiking landscapes in the world, I wanted to continue with that old project of ours. I asked my father, and he happily agreed to join me. We decided to go for about twelve days: five days to walk through the remaining part of the Jura, from Pontarlier to Nyon (Lac Léman); and five or six days for the first of the French Alps, in the Haute-Savoie region, from Thonon-les-Bains to Samoëns. Nhung, my wife, kept us company during the first half of the trip.

We had a great trip. In the course of the following weeks, I will write about our walking experiences. For each of our walking days, I will write one blogpost. Every post will consist of four parts: a brief description of the route, including impressions as well as some practical information; a review of our accommodation; a short note with contemplations of a more abstract and philosophical nature, somehow related to the walking experience; and some pictures. That way, I hope that my posts will be of interest both to people looking for practical information regarding walking the GR5, and to people who just like reading travel blogs. 

More coming soon.

Noorse lente (8): De terugweg

De trein is nog niet weg of hij gaat al een tunnel in. Van de stad is niets meer te zien. Minutenlang rijden we door de duisternis. Als we eindelijk uit de tunnel komen zijn we omringd door bergen. Hoge, donkergroene bergen, gelegen rond een kalm kronkelend fjord. Lang kunnen we niet van het uitzicht genieten, want we rijden een nieuwe tunnel binnen. En er weer uit. En nog een keer, en nog een keer, alsof Onze Lieve Heer met een lichtschakelaar aan het spelen is. Maar het is het waard, want telkens als we uit een tunnel komen is het landschap mooier dan even daarvoor, en zijn de bergen hoger. Na een half uur rijden staan we even stil in een dorpje waarvan ik de naam niet ken, hetgeen ons de kans geeft het indrukwekkende uitzicht goed in ons op te nemen. De zon glinstert speels in het water van het fjord. Dan rijden we weer verder. De rotsachtige bergen stijgen majesteus op uit het fjord, verticaal bijna, een paar honderd meter boven het glimmende water uit. Het is weergaloos. Vergeleken hierbij stelt het Oslofjord weinig voor.

We hebben een mooi weekeinde gehad. Bergen is een prachtige stad, niet te groot maar ook niet te klein, fraai gelegen tussen berg en baai. De historische binnenstad heeft het tot de werelderfgoedlijst geschopt, en niet zonder reden. De stad heeft schilderachtige steegjes met oude houten huisjes, geverfd in zachte pasteltinten, versierd met bloemrijke tuintjes. Wie hier niet graag wil wonen heeft geen gevoel voor romantiek. De klinkerweggetjes in het centrum worden geflankeerd door schattige winkeltjes en wijnkelders, en doen nostalgisch continentaal aan. Sommige deftige panden zijn van steen, ogen Hollands, zijn dat waarschijnlijk ook; maar het meeste is van hout, alles netjes geverfd, een harmonie van zachte kleuren. Ik ken weinig steden die er zo lief en pittoresk uitzien. Het is vast geen toeval dat Bergenaren een stuk vriendelijker en opener zijn dan Oslonaren.

 Maar Bergen is ook een toeristenstad. Cruiseschepen leggen aan vlakbij de oude binnenstad, die vol is met groepen constant fotograferende en kwekkende Chinezen, Spanjaarden, Italianen, Japanners en Nederlanders. De oude handelshuizen langs de kade zijn fraai gerestaureerd, en huizen prijzige souvenirwinkels en galerieën. Dit is Bryggen, trotse Hanze-enclave van weleer, verplichte kost voor elke toerist van vandaag. En toegegeven: de gevels van de huizen zijn sprookjesachtig mooi. Een drankje kost hier tien euro, maar dan zit je ook ergens. Even verderop ligt de Bergense vismarkt, een tourist trap van het zuiverste water, waar een zakje fish & chips twintig euro kost en een bordje mixed grill seafood veertig. Voor de liefhebbers zijn er walvisworsten te koop. Wij lopen liever verder.

De trein stopt in Voss. Op het perron staat een groep Chinese dames te wachten. Ik vrees het ergste, en mijn vrees wordt bewaarheid: luid kakelend komt de groep onze wagon binnen, onder begeleiding van een indringende zweetvoetengeur. Van het ene op het andere moment is de rust volledig verdwenen, en de wagon verworden tot een Chinees kippenhok. Kantonese decibels vliegen ons om de oren. De Chinese treinetiquette komt niet geheel overeen met de Noorse, en ook het aloude adagium dat wie in Rome is zich als de Romeinen dient te gedragen hebben ze helaas niet meegekregen. Chinese toeristen communiceren nu eenmaal niet met mensen die niet tot hun groep behoren, praten niet met 'locals', en trekken zich doorgaans ook niets van ze aan. Wij zijn de levende decorstukken van het openluchtmuseum dat Europa heet, daar komt het op neer. Maar ik heb goede hoop dat de dames straks in Myrdal de trein verlaten. Alles wijst erop dat ze de 'Norway in a nutshell' tour doen - sightseeing in Bergen, een fjordcruise, en de wereldberoemde Flåmbane, alles in één dag gepropt.

We hebben veel gelopen, de afgelopen dagen. Het schijnt in Bergen 250 dagen per jaar te regenen, maar we hebben geluk gehad: het was weliswaar niet zo warm als vorige week, maar toch heerlijk zonnig. En Bergen is een fantastische stad voor wandelaars. Niet alleen de oude binnenstad laat zich het beste te voet ontdekken, maar ook de wijken daarbuiten, met hun aantrekkelijke moderne theaters en musea. En dan is er natuurlijk de groene omgeving. Bergen is, u raadt het al, omringd door bergen, vanwaar men op zonnige dagen als deze kan genieten van indrukwekkende panorama's. De bekendste en dichtstbijzijnde berg heet Fløyen. Deze is ruim driehonderd meter hoog, en ligt direct naast de oude stad. Op de top stikt het van de toeristen, die en masse het kabelbaantje naar de top nemen. Maar de berg is eenvoudig te beklimmen, dus daar gaat onze voorkeur naar uit. De wandeling naar de top is aangenaam, gaat door geurig bos, en is nog gratis ook.

We hebben het fjord achter ons gelaten, en rijden het hooggebergte in. De trein stijgt gestaag. Een woeste beek reist een eindje met ons op. Ik hou van woeste beken, vooral als ze door wouden snijden; ik hou van het contrast tussen dat beukende, steeds veranderende water, en de stilstaande oude bomen eromheen. Maar naarmate we aan hoogte winnen, dunnen de bossen. Er ligt hier verbazingwekkend veel sneeuw. Na elke tunnel is het landschap witter. Grijswit gevlekte bergen strekken zich voor ons uit. Her en der staan eenzame berghutten. Hier zou ik me wel een paar weken willen terugtrekken. Wandelen, koken, lezen, slapen en heel veel schrijven. Meer niet. In de stilte, in de zon, met een smeltend sneeuwlandschap om me heen.

We zijn bijna op de top. Behalve een paar lage, kale boompjes groeit hier weinig. In de sneeuw hebben zich beken van smeltwater gevormd. De trein stopt in Myrdal, en de Chinese dames verlaten de trein, om plaats te maken voor een groep backpackers. Dan gaan we weer verder, het besneeuwde plateau op. Tunnel in, tunnel uit, door oogverblindend witte landschappen en pikzwarte tunnels - over contrasten gesproken. Na een tijdje arriveren we in Finse, het hoogstgelegen station van de spoorlijn, 1222 meter boven de zeespiegel. Dan gaan we weer verder. Richting Oslo, terug naar huis, door het prachtige Noorse landschap.

Noorse lente (7): Bergensbanen

Rechts trekt een meer aan ons voorbij. Daarachter naaldbomen, en de contouren van bergen. Verschillende tinten groen, blauw en wat daar tussen zit, met daarboven een lucht waar het wit door het grijs breekt. Een fraaie aquarel. Links liggen velden, groen als in het vaderland maar driedimensionaler, glooiend en stijgend. Huizen en boerderijen zijn slordig rondgestrooid. Van houten balken, als altijd; knalrood, lichtblauw of wit geverfd. Het is acht uur 's ochtends, en we zijn al anderhalf uur onderweg.

De theorie is simpel. Tot eind maart is het koud, en ligt er sneeuw. In april wordt het wat warmer, en smelt de sneeuw. In mei komen de bloemetjes, zijn de bomen groen, en kan de winterjas definitief opgeborgen worden. In juni barst de lente pas echt los, zijn de avonden lang, en kun je soms zonder jas naar buiten. In juli is het zomer.

Maar dit jaar ging alles anders. De lente kwam een maand vroeger dan anders, om vervolgens een maand lang niets te doen. De natuur wachtte ongeduldig, maar zonder warm weer blijven de knopjes dicht. Uiteindelijk kwam toch het grote ontwaken: alles werd groen, alles kreeg kleur, de zon deed ons dansen. Maar de zon had het zo naar haar zin dat ze er maar meteen een zomerweek tegenaan gooide. Opeens kwamen de korte broeken, teenslippers, verbrande neuzen, blote witte benen en wegwerpbarbecues tevoorschijn. Onze werkkamer werd een sauna. De hortus botanicus lag vol met halfnaakte zonnebadende dames. We zwommen in bosmeertjes. En dat in mei - het was ongehoord. Maar nu is het juni, en vijftien graden kouder dan vorige week. Het klimaat is in de war, dat mag je toch wel concluderen.

We zijn Hønefoss voorbij. Nu rijden we echt het binnenland in. De bergen worden hoger, de naaldbomen talrijker. Daartussen liggen akkers, weilanden, huizen en beekjes. In Nederland, planologisch utopia, is alle ruimte gedifferentieerd: landbouw is landbouw, natuurgebied is natuurgebied, stad is stad. Alsof steden en akkers geen ecologische waarde hebben, alsof daar geen natuur is; en alsof natuurgebieden niet door de mens gevormde cultuurlandschappen zijn. Hier weet men wel beter. Er is geen strikte kunstmatige scheiding tussen cultuur- en natuurlandschappen. Velden, bossen en meren liggen naast elkaar en gaan in elkaar over. Huizen houden zich niet aan dorpsgrenzen.

Mijn lief is klaar met haar tentamens. Ze heeft de afgelopen weken hard gestudeerd, en verdient een mooie weekendtrip. Zelf heb ik veel geschreven. Vijftienduizend woorden over de toepasbaarheid van categorieën als 'religie' en 'secularisering' in de Japanse context. Ik zal u er verder niet mee vermoeien. Ondertussen was er irritatie en kwaadheid over politieke ontwikkelingen in het vaderland, die wel eens grote gevolgen voor ons zouden kunnen hebben. Maar daar hebben we het een andere keer nog wel eens over. Gelukkig was er ook tijd voor leuke dingen: het maken van plannen voor vakanties en symposia, bijvoorbeeld. De komende vijf maanden gaan we, om uiteenlopende redenen, naar Genève, de Jura, de Franse Alpen, Boedapest, Wenen, Nederland, Kopenhagen, Rome en Toscane. En naar Bergen, natuurlijk.

We komen een tunnel uit, en BAM! Ineens zijn we in een adembenemend mooi landschap. Een meer strekt zich voor ons uit, omringd door majestueuze bergen, de achterste bedekt met sneeuw. Ze worden weerspiegeld in het kraakheldere water. Een rood huisje in een hoekje maakt de compositie compleet, samen met zijn spiegelbeeld. De Amerikaanse toeristen in de trein maken de ene foto na de andere. Niet dat je vanuit een rijdende trein mooie foto's kunt maken, verre van dat. Maar je moet toch wat, om het immer verdwijnende heden te vangen.

Het landschap verandert nu steeds. Naaldbossen, berkenbossen, valleien, glooiende velden met grazende paarden en schapen, meren, woest stromende beken, boerderijen, kronkelende weggetjes, rotspartijen, tunnels, hangbruggen, trollenburchten, houthakkershutjes, moerassen en stationnetjes wisselen elkaar af, met op de achtergrond steeds die grandioze, besneeuwde bergtoppen, en in het midden een rivier die voortdurend van breedte en snelheid verandert. Je komt ogen tekort. Het is moeilijk woorden te vinden die recht doen aan de grootsheid en diversiteit van het landschap. En ondertussen klaart het op, steeds verder; wordt de lucht almaar blauwer, de valleien en bossen groener, en het water van de rivier glimmender. En dan te bedenken dat het pas kwart over negen is, en we nog vijf uur te gaan hebben.

Wat is Noorwegen mooi. Zeker in deze tijd van het jaar.