Thursday 4 June 2009

Vrijheid

I.

Het zal u niet ontgaan zijn: deze week vinden de verkiezingen voor het Europees Parlement plaats. Kiezers in Nederland en het Verenigd Koninkrijk hebben vandaag het spits afgebeten, andere landen volgen in de komende dagen. Aanstaande maandag kennen we de nieuwe opmaak van het Europees Parlement.

Het wereldwijde web heeft mij in de gelegenheid gesteld de campagne in Nederland vrij intensief te volgen. Helaas heeft de vraag wat de verschillende partijen in het Europees Parlement willen bereiken, en welk beleid ze voorstaan, bijzonder weinig aandacht gehad. De hele verkiezingen werden gereduceerd tot een enkele multiplechoicevraag:

Bent u:
a) voor Europa (stem D66 of GroenLinks)
b) tegen Europa (stem SP of PVV)
c) voor Europa, maar u durft het niet toe te geven (stem VVD, PvdA of CDA)
d) politiek apathisch (stem niet)

Die vraag is natuurlijk misleidend, daar ze suggereert dat het Europees Parlement iets te zeggen heeft over zijn eigen invloed. Dat heeft het helemaal niet. Het Europees Parlement heeft iets te zeggen over landbouwsubsidies, klimaatbeleid, wetgeving op het gebied van veiligheid en privacy, concurrentie en privatisering, enzovoorts. Het heeft daarentegen geen enkele zeggenschap waar het gaat om het al dan niet invoeren van het Verdrag van Lissabon, het al dan niet aanstellen van een Europese minister voor buitenlandse zaken, of het al dan niet toelaten van Turkije tot de EU. Dat wordt besloten door nationale overheden. De vraag 'meer of minder Europa' is daarom volstrekt irrelevant, daar het Europees Parlement daar helemaal niets over te zeggen heeft. Desalniettemin ging daar de campagne over.

Als ik de Nederlandse media mag geloven, zijn anti-Europese scepsis en politieke apathie wijdverspreid in Nederland. Zo'n zestig procent van de stemgerechtigden heeft niet gestemd. 'Brussel' wordt voorgesteld als log, bureaucratisch, ondemocratisch, zelfs corrupt. De mythe dat 'meer Brussel' onverenigbaar is met 'het Nederlandse belang' (wat dat ook moge zijn) vindt overal weerklank. Op die wijze wordt door opportunistische politici geappelleerd aan nationalistische sentimenten, terwijl ze donders goed weten dat de zaak veel gecompliceerder ligt.

Natuurlijk heeft u een punt wanneer u zegt dat de Europese besluitvorming niet democratisch genoeg verloopt. Maar, zoals ik eerder betoogd heb, dat los je niet op door te stemmen op een partij die leeft van sappige oneliners, laat staan door helemaal niet te stemmen. Stemmen op een partij die concrete voorstellen doet om de besluitvorming te democratiseren lijkt me een stuk effectiever.

Laat ik het anders zeggen. Ik ben blij dat ik mag stemmen. Dankbaar zelfs. Ik ben blij dat ik een piepklein stemmetje heb waar het gaat om beslissingen die ons allemaal aangaan - en onze kinderen bovendien. Ik maak me geen illusies aangaande de invloed van die stem. Die is uitermate beperkt, dat weet ik ook wel. Maar toch: ik heb het recht mijn stem uit te brengen. Dat recht is een historische verworvenheid.

Het gaat om veel meer dan alleen met een potlood een vakje rood kleuren. Het gaat om het recht mij te verdiepen in problemen die spelen, en daar een mening over te hebben. Het gaat om het recht om die mening te uiten. Het gaat om het recht daarover te schrijven. Het gaat om het recht op facebook links te plaatsen naar sites, waarop meningen worden verkondigd die misschien niet elke machthebber welgevallig zullen zijn. Het gaat om het recht dat te kunnen doen zonder te hoeven vrezen voor je eigen veiligheid. Het gaat om de fundamentele vrijheid te staan waar je voor staat, en daar voor uit te komen. Het gaat om de vrijheid te zijn wie je bent, en uit te dragen waar je in gelooft, zolang je andere mensen daarmee geen kwaad berokkent.

'Gaap', hoor ik sommigen onder u zeggen. 'Mooie woorden hoor. Maar wel een beetje uitgekauwde clichés, nietwaar? Ja, we hebben die vrijheid. Hartstikke leuk. Maar daarmee zijn onze problemen nog niet opgelost.'

U zult mij niet horen zeggen dat democratie alle problemen oplost, integendeel. Ik heb ook wel eens tijdens kroegdiscussies beweerd dat democratie een gevaarlijk politiek systeem is, dat de massa er te dom voor is, en dat de stap van democratie naar dictatuur een kleine is (lees Plato er nog maar eens op na). Daar ben ik inmiddels wel wat van teruggekomen, maar ik maak me zeker zorgen over de recente opkomst en populariteit van een neo-fascistische partij in Nederland. Ik maak me ook zorgen over de invloed van hypes, en het gemak waarmee mythen zich verplaatsen in massamedia wier voornaamste doel het bereiken van zoveel mogelijk kijkers c.q. lezers is. Maar dat is nog geen reden om het kind met het badwater weg te gooien.

'Europa' wordt de laatste tijd geregeld voorgesteld als een mislukt project. Europese samenwerking en solidariteit hebben de afgelopen vijftig jaar geleid tot welzijn en welvaart, tot duurzame vrede (en dat in een continent dat tot voor kort geplaagd werd door verwoestende oorlogen), tot bescherming van grondrechten, tot vooruitgang en vrijheid. Desalniettemin klaagt de verwende Nederlandse kiezer steen en been, zonder precies te weten waarover, en gooit meer dan de helft van de kiezers hun stembiljet ongebruikt in de prullenbak.

Vrijheid en democratie zijn niet zo vanzelfsprekend als ze lijken. Het gaat niet alleen om stemrecht: het gaat ook om transparante besluitvorming, bescherming tegen machtsmisbruik, en de vrijheid om je eigen identiteit vorm te geven en jezelf uit te drukken. Die vrijheid is uitermate kwetsbaar. Dat zie je al in het huidige Nederland, waar etnische en religieuze minderheden met de nek worden aangekeken en structureel worden gedemoniseerd, hetgeen ze beperkt in de vrijheid hun eigen identiteit vorm te geven. Democratie is eveneens kwetsbaar, omdat ze in potentie haar eigen dood faciliteert. Dat is inherent aan het systeem, dat weet ik wel. Maar het betekent wel dat wanneer we al te onverschillig met onze democratische verworvenheden omspringen, we ze zomaar kunnen kwijtraken.

'Ach nee, dat gebeurt niet in Nederland. Wij hebben al zo'n lange democratische geschiedenis, die is wel veilig', zult u misschien zeggen. Tja, dat dachten ze in Italië ook. Maar dat land, nota bene een van de founding fathers van de vroegste voorloper van de EU, heeft inmiddels geen onafhankelijke nationale media meer, wordt geleid door een door en door corrupte maffiabaas die zijn eigen juridische onschendbaarheid per wet heeft geregeld, en is zover gezonken dat kritische journalisten direct hun baan verliezen. Wie garandeert ons dat een dergelijke ontwikkeling Nederland bespaard zal blijven?



II.

De term vrijheid heeft in Nederland de afgelopen jaren een beangstigende inflatie doorgemaakt. De partij die zich van oudsher profileerde als liberaal (ergo: als voorvechter van vrijheden) heeft zich tijdens de vorige kabinetsperiode ontpopt als een conservatief-nationalistische partij, die vrijemarktkapitalisme meent te kunnen koppelen aan cultuurprotectionisme en een populistisch anti-migratiebeleid. De vrijheid waar de VVD voor staat is beangstigend selectief: alleen wie genoeg centen heeft, en over het juiste paspoort beschikt, mag zijn eigen keuzes maken.

En wat doet men nu? In een wanhopige en tot mislukken gedoemde poging aandacht te trekken stelt de lijsttrekker dat de vrijheid van de meningsuiting zover moet reiken, dat men de Holocaust mag ontkennen. Nee, Rutte, vrijheid van meningsuiting betekent níet dat eenieder zich te buiten mag gaan aan racistische grofheden en beledigingen. Je maakt een karikatuur van de discussie. Vrijheid gaat om iets veel fundamentelers dan het al dan niet ontkennen van de Holocast, of het al dan niet mogen publiceren van racistische spotprents. Vrijheid betekent: je kunnen vestigen waar je je thuis voelt, met de partner van je keuze; beschermd worden tegen uitbuiting en discriminatie, ook als je niet 'de juiste papieren hebt'; je eigen (religieuze) identiteit vormgeven, ook als de meerderheid van de bevolking die identiteit niet deelt; gelijke mogelijkheden krijgen, ook al ben je economisch achtergesteld, ook al ben je vrouw, en ook al draag je een hoofddoek. Die vrijheden worden stuk voor stuk bedreigd. In Nederland, welteverstaan.

Immers, de VVD is inmiddels rechts ingehaald door de platinablonde kruisvaarder uit Venlo. Mensen die van mopperen houden, en verlangen naar een overzichtelijke, zwartwitte wereld, omhelsen hem en masse, als ware hij de Verlosser zelve. Waarom? Omdat hij een zondebok schept, luid en duidelijk; omdat hij zichzelf profileert als martelaar van het vrije woord (en door sensatiebeluste journalisten zo neergezet wordt); omdat hij grofheden en spitsvondigheden creatief combineert; en omdat hij slim meelift met de mythe van de tweedeling tussen 'de burger' en 'de regenten'. Het is natuurlijk te grof voor woorden: de man wil religieuze geschriften verbieden (verbranden, zelfs - het lijkt de inquisitie wel); predikers en opiniemakers hun vrijheid van meningsuiting ontnemen; sommige Nederlandse staatsburgers hun nationaliteit ontnemen en ze deporteren naar een ander land; mensen de fundamentele vrijheid hun eigen identiteit vorm te geven ontzeggen; het vluchtelingenverdrag van Genève door de plee spoelen; religieuze gebouwen en scholen sluiten (selectief, natuurlijk); enzovoorts - maar heeft niettemin het lef zich luid jammerend op te werpen als voorvechter van 'vrijheid', en als slachtoffer van een 'cordon sanitaire'.

http://www.maghreb.nl/marokko/wp-photos/20080113-140817-1.jpg
Geert W., geen enkele Nederlandse politicus heeft zoveel media-aandacht gehad als jij het afgelopen jaar, en jij durft te spreken over een 'cordon saintaire'? Geen enkele politicus trekt zich zo weinig aan van fundamentele grondrechten en doet zulke radicale voorstellen tot het beperken van vrijheid als jij, en jij noemt jezelf voorvechter van vrijheid? Verkrachter van vrijheid, zul je bedoelen. Je tong is gespleten, je agenda wordt verhuld door de mooie woorden van je apologeten. Maar mij hou je niet voor de gek. Je hebt natte dromen van een terroristische aanslag in Nederland, opdat je dan de macht naar je toe kunt trekken. Je wilt hier een totalitaristische politiestaat stichten, waaruit alle 'vreemde' elementen gezuiverd worden, goedschiks dan wel kwaadschiks. Je hebt genocidale ambities, en je uit ze ook, onverbloemd, in je pleidooien voor etnische zuivering - maar je tegenstanders putten zich uit in apologetische verklaringen voor je succes. 'Hij heeft wel een punt', 'de soep wordt niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend', enzovoorts. Ik ben niet zo optimistisch als zij. Hoe heter de soep, hoe groter de angst van het volk, hoe groter jouw macht. Zoveel is duidelijk. Je zaait angst, om macht te kunnen oogsten.

Vrijheid is geen spelletje, en geen vanzelfsprekendheid. Vrijheid is niet vrijblijvend. Vrijheid is meer dan een theoretisch concept, het is een existentiële waarde. Vrijheid is dat je bent wie je bent en dat uiten kunt, zonder angst. Vrijheid is dat ik deze weblog mag schrijven, en dat u hem mag lezen. Vrijheid kan niet bestaan zonder tolerantie, zonder de acceptatie van het feit dat de ander anders is, anders denkt, en anders handelt dan jij.

De Partij voor de Vrijheid verhoudt zich tot vrijheid zoals water zich verhoudt tot vuur. De PVV is, fundamenteel, een anti-vrijheid partij.


III.

Picture of Hossein Derakhshan
Ik heb een Iraanse kennis, Hossein Derakshan. Evenals ik volgde hij zijn master aan SOAS. Hij is een van de meest invloedrijke bloggers van Iran, en schreef columns en opiniestukken voor verschillende kranten, waaronder The Guardian. Sinds drie maanden zit hij vast in een Iraanse gevangenis. Niemand weet waar hij zit en hoe het met hem gaat. De reden voor zijn gevangenschap: hij had een bezoek gebracht aan Israël, en daarover geschreven op zijn weblog. Hij wilde de wederzijdse demonisering aankaarten, en aantonen dat in Israël ook prima mensen wonen. De aanklacht: spionage. Daarvoor staat in Iran de doodstraf.

'Ja, maar dat is Iran,' zult u zeggen. 'Dat kun je niet vergelijken met Nederland. Dat is een schurkenstaat.' Misschien. Ik wil niet zeggen dat Nederland het risico loopt een tweede Iran te worden. Ik wil alleen maar aantonen dat vrijheid fragiel is. Hossein had een Canadees paspoort. Hij studeerde in Londen. Hij schreef al jaren over Iran en het regime aldaar, nota bene behoorlijk apologetisch en nationalistisch. Maar een simpel reisverslag over een bezoek aan Tel Aviv kostte hem zijn vrijheid, en heel misschien, God verhoede het, zijn leven.

Het gaat uiteindelijk om hetzelfde: ben jij bereid de ander zijn mening, zijn leven, en zijn identiteit te gunnen - ook als die niet in jouw straatje passen, ook als die jouw geloof onderuit halen? Wilders en Ahmadinejad hebben meer gemeen dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Beide legitimeren hun macht aan de hand van een kunstmatig, zorgvuldig gecreëerd vijandbeeld. Beide doen hun uiterste best tegenstanders tot zwijgen te brengen. En beide werpen zich op als nationalistische vrijheidsstrijders, die het beste voorhebben met de 'gewone burger'.

Ik woon sinds kort in een land dat geen democratie kent. De vrijheid van meningsuiting is uitermate beperkt. Er is geen transparante besluitvorming, en corruptie en nepotisme zijn aan de orde van de dag. Journalisten die misstanden proberen aan te kaarten verdwijnen achter de tralies. Iedereen wantrouwt iedereen, want de muren hebben oren. Goed leiderschap is zeldzaam.

Zwijgen is goud. Wanneer je keer op keer hoort dat je moet uitkijken met wat je schrijft of zegt, pas je vanzelf zelfcensuur toe, zo heb ik de afgelopen tijd ervaren. Ik probeer hier zoveel mogelijk low-profile door het leven te gaan. Ik vertel zo min mogelijk mensen in welk vakgebied ik een masteropleiding heb gedaan. Ik twijfel zelfs over deze alinea's. In elk geval is het geen toeval dat ik dit stuk in het Nederlands schrijf, en niet in het Engels.

Paranoia? Allicht. Wie zich niet vrij weet, wordt vanzelf bang. Maar dat ik in de gaten gehouden word is evident. In de eerste plaats omdat alle buitenlanders die zich in Vietnam vestigen in de gaten worden gehouden, ten minste zijdelings. Maar buiten dat ben ik zo naïef geweest om een drietal boeken te bestellen bij amazon.com, over religie en kritische theorie. Die boeken zijn spoorloos verdwenen. Boeken die mensen aanzetten tot kritisch denken zijn niet welkom, zo blijkt. Datzelfde geldt voor het t-shirt dat ik besteld had bij de Europese Groene Partij. Daarop stond met koeienletters de leus: 'Think big, vote green'. De boodschap 'vote' is er niet een waar het regime hier op zit te wachten. Hopsakee, in de prullenbak.

Het bannen van boeken is de eerste stap, het snoeren van monden de tweede. Regelmatig worden hier partijen boeken uit de handel genomen. Dan hebben we het niet over radicale politieke pamfletten, maar over abstracte filosofische exercities. Ook die worden teruggehaald. Een volk dat denkt, dat kunnen de leiders niet gebruiken.

Ik heb besloten niet al te veel zelfcensuur toe te passen. Ik heb deze wereld lief, ook al hebben we er een puinhoop van gemaakt. Ik wil haar veranderen. En dus wil ik schrijven. Over Nederland, over Europa, en ook over Vietnam. Maar ik merk dat de gevoelens van paranoia - gevoed door het feit dat de wetenschappelijke werken die ik besteld had door de douane zijn geconfisceerd, alsmede het t-shirt van de Groene Partij - iets met me doen. En ik merk, verdomd als het niet waar is, dat mijn identiteit direct samenhangt met mijn politieke ideeën. Wanneer ik niet mag studeren, nadenken, en mijn gedachten delen met anderen, ben ik niet meer dezelfde ik. Als ik geen kritiek meer mag hebben en uiten, verlies ik een belangrijk deel van mijn identiteit. Vrijheid van menigsuiting is voor mij van existentieel belang, zo realiseer ik me voor het eerst.

Vrijheid is een groot goed. Laten we in godsnaam ophouden de term te misbruiken.

Een politicus die oproept een heilig boek te verbieden, maar tegelijkertijd claimt een strijder voor het vrije woord te zijn, spreekt met gespleten tong. Geert W. misbruikt de vrijheid, om deze vervolgens om zeep te helpen. Mensen die op zijn partij stemmen - uit gemakzucht, xenofobie, nostalgie, klaaglust, domheid, wat dan ook - dienen zich de ogen uit hun kop te schamen. Vrijheid en democratie zijn verdomde kwetsbaar. Daar moeten we zorgvuldig en verantwoordelijk mee omgaan. Die moeten we koesteren.


IV.

Ik wil dit betoog graag afsluiten met enkele hoopgevende, wijze woorden. Het zijn de woorden die de Amerikaanse president Barack Obama gisteren sprak tijdens zijn toespraak op de universiteit van Cairo. Ik raad u van harte aan de hele speech te lezen, want het is een fraai voorbeeld van hoe het óók kan: het benadrukken van overeenkomsten in plaats van verschillen, en het scheppen van hoop in plaats van het zaaien van angst. Daar kunnen veel mensen nog wat van leren. Voor nu wil ik, in het kader van voorgaande overwegingen, graag het volgende fragment met u delen. Obama spreekt hier overtuigend over het belang van vrijheid en democratie voor ons aller welzijn, en hoe deze niet kunnen bestaan zonder tolerantie en de acceptatie van verschillen. Pluralisme in plaats van polarisatie. Mogen zijn woorden weerklank vinden wereldwijd. Moge de hoop zegevieren over de angst - ook in Nederland, ook in Europa.

7 comments:

  1. Je geeft juist aan dat vrijheid fragiel is. Als je het over vrijheid en tolerantie heb, moet je dan ook niet vergeten dat je je vrijheiden ook moet beschermen. En dit simpele feit stelt ironisch genoeg limieten en de vrijheden en tolerantie die je je in een maatschappij kan veroorloven. Pure vrijheid is dan ook een onmogelijkheid. Tolerantie werkt alleen als het van twee kanten komt. Als tolerante maatschappij moet je tolerantie van anderen verwelkomen, intolerantie van welke aard dan ook, rechts, links of religieus, moet je keihard de kop inslaan om zo de vrijheden die jij voor je maatschappij verworven hebt, te beschermen. Je moet dus intolerant durven zijn om tolerant te kunnen blijven.

    ReplyDelete
  2. Precies. Vrijheid is fragiel, daar moet voorzichtig en verantwoordelijk mee omgegaan worden. Helemaal mee eens. Maar tolerantie impliceert dat je erkent en accepteert dat anderen anders denken en geloven dan jij. Dat is nu precies wat de PVV niet doet, maar de meeste moslims in Nederland wel. Die zijn een stuk toleranter.

    Intolerantie ten aanzien van anders denkenden is de nagel aan de doodskist van de pluriforme democratie, en dus van de vrijheid. Daarom blijf ik bij mijn stelling dat de PVV zelf de allergrootste bedreiging voor de vrijheid is. En daarom bestrijd ik de intolerantie (en, sterker nog, oproepen tot etnische zuivering) van de PVV.

    Claimen dat je vrijheden en verworvenheden beschermt, maar ondertussen zelf die vrijheden en verworvenheden ten voeten treden om de Ander (de kunstmatig maar zorgvuldig gecreëerde zondebok) te bestrijden, is een contradictio in terminis. Geert W. zegt monsters te bestrijden, maar is zelf het grootste monster geworden.

    ReplyDelete
  3. Heb je gelijk in, Geert Wilders is op dit moment een grotere bedreiging voor onze vrijheid dan Islam in Nederland, al zie ik een groeiende Islam in Nederland wel als een potentiele bedreiging voor mijn vrijheden, om de simpele reden dat er geen een islamitisch land is dat dezelfde vrijheden kent als wij in West-Europa hebben. Wij kunnen tolerant zijn en vrijheid van religie toestaan; in saudi-arabie en sommige andere islamitische landen zijn bijbels verboden -je kan dus zien waar Geert Wilders zijn idee vandaan heeft. Islam in Nederland hoeft natuurlijk niet hetzelfde te zijn als Islam in Saudi Arabie, maar onze Geert is not helping the cause, hij is compleet over the top en dit zal leiden tot hele enge situaties in de nabije toekomst. Wat hij doet maakt een goede oplossing voor immigratievraagstukken alleen maar moeilijker.Het neemt niet weg dat het moeilijk wordt hier nog uit te komen. We leven in interessante en moeilijke tijden.

    We moeten wel durven inzien dat ons immigratie- en integratiebeleid de afgelopen 30 jaar gefaald heeft, en dat is iets wat zeker de linkse partijen nog te weinig doen. Ik geloof dat integratie en hopelijk secularisatie van de moslimbevolking in Nederland mogelijk is, maar dit betekent in sommige aspecten minder tolerantie en minder toegeeflijkheid. Wat mij betreft kunnen we een voorbeeld nemen aan de VS, waar immigranten veel meer gedwongen zijn om zich aan te passen, terwijl men tegelijkertijd binnen eigen kring toch gewoon de eigen cultuur kan houden. Maar men krijgt daar niets in de schoot geworpen en heeft zich te schikken naar Amerikaanse regels en gebruiken. In Nederland geven wij veel te veel toe, zijn we te tolerant (of onverschillig) geweest en dat is waarom onze immigratiebeleid heeft gefaald. Kunnen we dit herstellen is de vraag? Wilders is in ieder geval niet het antwoord inderdaad,integendeel.

    ReplyDelete
  4. De fout die gemaakt is, betreft met name de gastarbeiders die in de jaren zeventig kwamen - uit Turkije en Marokko. De toenmalige Nederlandse regeringen gingen ervan uit dat de meeste mensen vanzelf weer terug zouden gaan, net als eerder gastarbeiders uit Spanje en Griekenland. Het leren van de taal werd sterk ontmoetigd, net als participatie in de Nederlandse samenleving. Men werd afgezonderd. Toen in de jaren tachtig gezinsmigratie op gang kwam, was er veel te weinig aandacht voor emancipatie, goed onderwijs, en huisvesting. Zo is een tweedeling tot stand gekomen. Dat is primair een sociaal-economisch probleem, dat weinig van doen heeft met cultuur of religie.

    Om de een of andere reden krijgt 'links' daar sinds het tijdperk-Fortuyn de schuld voor. Curieus, als je bedenkt dat in de periode van 1970 tot nu het CDA (en zijn voorlopers) 31 jaar in de regering heeft gezeten, de VVD 27 jaar (!), de PvdA slechts 15 jaar, en alle partijen links van de PvdA een schamele 4 jaar (PPR)...

    Met andere woorden: hoofdverantwoordelijke voor het beleid zijn de CDA en de VVD - twee rechtse partijen, die altijd hebben nagelaten te investeren in emancipatie en onderwijs. Maar sinds tien jaar krijgt 'links' plotseling de schuld van alle veronderstelde problemen. Waarom? Omdat het niet altijd meegaat in de wij-zij dichotomie die door rechtse nationalististen is geschapen.

    De islam was tot tien jaar geleden helemaal geen relevante factor in de Nederlandse samenleving, laat staan de politiek! Natuurlijk, her en der stond een moskee of gebedszaaltje, maar religie was grotendeels een privézaak. 'De' moslimgemeenschap bestond helemaal niet, het was een versplinterd zootje. Maar het Nederlandse zuilensysteem eiste van mensen dat zij zich gingen verenigen op basis van hun religie. Vervolgens begonnen Bolkestein, Scheffer en Fortuyn hun islam-mythe vorm te geven. "De" islam als politieke categorie is niets anders dan een constructie uit de jaren negentig.

    Wel een constructie die ontzettend invloedrijk is geworden. De anti-islam-politici hebben de islam als categorie en verschaffer van identiteit alleen maar versterkt. Als ik steeds wordt aangesproken op mijn religieuze identiteit, dan wordt dan vanzelf mijn geuzennaam, ook al ga ik zelden naar de moskee.

    Het ware probleem van de integratiediscussie is dat het een essentieel onderscheid veronderstelt tussen 'wij' en 'zij'. 'Zij' moeten integreren, ook al zijn ze in Nederland geboren en getogen, 'wij' niet. Zelfs iemand die goed 'geïntegreerd' is, wordt getoetst naar de mate waarin hij of zij 'geïntergreerd' is - en wordt dus nog steeds voorgesteld als iemand die eigenlijk 'niet van hier is.' De discussie over integratie is, kortom, primair een uitsluitingsmechanisme. Vgl. het werk van de Rotterdamse socioloog Willem Schinkel. Of zie http://aikerots.blogspot.com/2008/08/subversief.html .

    ReplyDelete
  5. Hahaha, voor mij is het CDA ook links hoor. Maar goed, je verhaal klopt natuurlijk grotendeels. Al wil ik Bolkestein en Scheffer niet over dezelfde kam scheren als Fortuyn. Bolkestein was de eerste (na Hans Janmaat natuurlijk, dus laten we zeggen de eerste serieuze) politicus die durfde de stellen dat we fouten hebben gemaakt met ons immigratie en integratiebeleid en dat we daar wat aan moeten doen voordat het erger word, waarna hij door de andere partijen verketterd werd. Indien opdat moment beter naar hem zou zijn geluisterd en dus in een eerder stadium een goede discussie zou zijn onstaan over hoe problemen dan op te lossen, zouden volgens mij Fortuyn en daarna Wilders nooit een kans hebben gehad om naar voren te komen. De fout die de linkse partijen en ook de VVD in de jaren 90 hebben gemaakt is dat ze Fortuyn en Wilders -door te weinig te doen aan de immigratie en integratie vraagstukken- de kans hebben gegeven.

    Maar goed, we zijn het beiden eens dat Fortuyn en Wilders een oplossing alleen maar moeilijker maken omdat ze inderdaad een tweedeling scheppen die er niet hoeft te zijn. Desalniettemin is die tweedeling er nu. Het is inderdaad niet in eerste instantie een probleem van religie, maar van Marokkaanse kutjochies, criminaliteit, onderwijs en verpaupering, de anti-islamitische gevoelens zijn een bijprodukt en een middel voor Wilders om stemmen te krijgen. Iedereen heeft anekdotes,ik ben ook in Amsterdam twee keer overvallen en heb naast geflipte Somalische asielzoeker gewoond die dronken, naakt en schreeuwend door de gang liep `s nachts. Dan zijn veel mensen vatbaar voor Wilders.

    De vraag is, is de opgang van Wilders nog om te draaien en hoe?

    ReplyDelete
  6. Het probleem van Bolkestein was m.i. echter dat hij niet louter een diagnose stelde; hij polariseerde, en maakte een essentialistisch onderscheid tussen 'echte' en 'niet-echte' Nederlanders. Dat onderscheid is altijd gebleven in ons denken over 'integratie', en is er mede verantwoordelijk voor dat de discussie meestal gaat over 'cultuur' en 'religie', in plaats van over concrete sociaal-economische omstandigheden. Dus Bolkestein had misschien een punt, maar hij discrimineerde ook - zij het natuurlijk veel minder grof dan zijn opvolgers.

    Maar in elk geval ben ik het natuurlijk helemaal met je eens dat de belangrijkste vraag is hoe de populariteit van Wilders te stoppen. Eerdere rechts-populistische partijen (LPF, Leefbaar, Verdonk etc.) hebben zichzelf knockout geslagen, maar Wilders' clubje is een stuk beter georganiseerd. Radicale stellingname tegen Wilders is belangrijk (het heeft Pechtold en Halsema niet voor niets electorale winst opgeleverd).

    Ook: durven staan waar je voor staat, en je daar niet voor schamen. Bij veel PvdA'ers krijg ik tegenwoordig nota bene de indruk dat ze zich schamen PvdA'er te zijn! Tja, zo win je nooit een oorlog.

    En vooral: maak ze belachelijk. Wilders heeft geen gevoel voor humor. Maak grappen over ze. Een Britse historica schreef over de BNP (de Britse versie van de PVV): "Don't censor or oppress [them]. Marginalise and ridicule them. Ridicule is an underestimated weapon." Helemaal mee eens. Zie http://www.guardian.co.uk/politics/2009/jun/09/bnp-fascism-meps-far-right

    ReplyDelete
  7. Misschien nog een oplossing: betere samenwerking door verschillende sociaal-liberale partijen / politici. Als tegenwicht tegen het rechts-nationalisme van Wilders en een deel van de VVD enerzijds, en het neo-conservatisme van het CDA anderzijds. Een brede beweging, bestaande uit D66, GroenLinks, een deel van de PvdA, sommige VVD'ers, misschien een enkele SP'er, en ook mensen die nu niet partijgebonden zijn. Speerpunten: vrijheid en tolerantie, een streng milieubeleid, niet bang voor economische hervormingen, investeren in onderwijs en wetenschap, internationaal georienteerd, kritisch maar pro-Europees. Paars-groen, zeg maar. Naar het voorbeeld van Daniel Cohn-Bendit, die in Frankrijk uit het niets 16,3% van de stemmen haalde - niet door aan het hoofd te staan van een klassieke politieke partij, maar door een politieke alliantie aan te voeren met een duidelijk maar niet exclusief profiel. Zie http://www.nrc.nl/buitenland/article2265754.ece/Cohn-Bendit%2C_van_meubelstuk_tot_machtsfactor

    ReplyDelete