De stad die mijn plannen veranderde

Hoi An is een charmant stadje. In vroeger tijden was het een havenstad, waar mannen uit verre landen handel dreven. De zee heeft zich sindsdien teruggetrokken, maar Hoi An is nog altijd een stad waar druk gehandeld wordt, en waar mensen uit verre landen veel geld betalen voor mooie dingen. De fraaie oude binnenstad heeft de tand des tijds goed doorstaan, en is oorlogsgeweld bespaard gebleven. Niet voor niets staat ze op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. De gebouwen worden goed onderhouden, de binnenstad is schoon en autovrij, en bedelaars en zwendelaars zijn opvallend afwezig. Het is dan ook weinig verwonderlijk dat Hoi An een prominente plaats heeft in het reisschema van zo'n beetje elke buitenlandse toerist die Vietnam aandoet.

Maar ondanks het grote aantal toeristen is de stad er wonderwel in geslaagd haar charme te behouden. Hoi An is een bruisend stadje, dat het moderne en het traditionele op knappe wijze weet te combineren. Het verdient een meerdaags bezoek, niet alleen vanwege de architectuur, maar ook vanwege de vele prima restaurantjes en gezellige bars, en de fantastische winkels en galerieen. Zo vind je hier goedkoop maar fraai aardewerk, houtsnijwerk en schilderijen. Maar de stad is vooral beroemd vanwege de vele kleermakers en schoenmakers die zich er bevinden. Voor ongeveer 75 euro koop je hier een op maat gemaakte smoking van goed materiaal; voor nog geen 20 euro krijg je er een paar nette, eveneens op maat gemaakte leren schoenen bij. Wie een nieuwe garderobe wil, is hier dus op de goede plaats. Ook ik kon de verleiding niet weerstaan mij een fraaie smoking en krijtstreeppak aan te schaffen. Wanneer je bedenkt wat het huren van een smoking in een land als Nederland kost, valt die investering wel te verantwoorden.

Ook de omgeving van Hoi An is bijzonder mooi. De stad ligt aan een soort kleine rivierdelta, waarin zich een aantal grote en kleine (schier)eilanden bevindt. Je kunt er prachtig fietsen. Dit is het Vietnamese platteland: rijst- en maisvelden, waterbuffels en kraanvogels, familiegraven en heiligdommen, slootjes en bruggetjes, fietsers met rieten hoeden, en her en der dorpjes waar het geluid van de stilte overstemd wordt door een karaoke-feestje. Een paar kilometer ten oosten van Hoi An bevindt zich een mooi strand, waar het goed toeven is, en de vis vers. Iets verder weg liggen de Marmeren Bergen, de Cham ruines van My Som, en de grote havenstad Danang - maar daar ben ik allemaal nog niet geweest, dus daar kan ik u nog niet zoveel over vertellen. Hoe dan ook, er valt hier veel te ontdekken.

Plannen kunnen behoorlijk veranderlijk zijn, daar was ik inmiddels wel achter. Het afgelopen jaar zijn ze gekomen en gegaan, niet zelden met een rotvaart. Het is een van mijn stokpaardjes, ik weet het, maar John Lennons uitspraak 'life is what happens while you're busy making other plans' was de afgelopen tien maanden toch wel behoorlijk op mij van toepassing. Deze week was het weer eens raak. Met dank aan Hoi An, onder andere.

Ik vertelde van mijn plannen om in Korea of Japan werk te vinden als taaldocent. Zeker in Korea valt goed geld te verdienen voor gekwalificeerde docenten Engels. Nu heb ik weliswaar het nadeel dat ik geen 'native speaker' ben (de mythe dat native speakers betere docenten zouden zijn leeft voort, zeker in Azie) en geen officieel certificaat (TEFL of iets dergelijks) bezit, maar daar staat tegenover dat ik wel mooi een cum laude mastertitel van een Britse universiteit op zak heb, en bovendien al enige ervaring heb in het geven van taalonderwijs. Ik zou dus wel in aanmerking moeten komen voor een mooie positie als docent Engels ergens in Korea, dacht ik. En zo begon ik mijn internetzoektocht.

Die leerde me evenwel twee dingen. Ten eerste: het werk ligt in Korea inderdaad voor het oprapen, en de verdiensten zijn inderdaad uitstekend. Ten tweede: de bureaucratische procedure die doorlopen moet worden teneinde een Koreaans werkvisum te krijgen, is dusdanig omslachtig, dat het welhaast onmogelijk is dat te doen wanneer je op reis bent. Ik heb mijn originele diploma niet bij me, ik heb geen Verklaring Omtrent Gedrag, en ik heb ook absoluut geen zin om hier een uitgebreide medische keuring te ondergaan. Met andere woorden: een Koreaans werkvisum is eigenlijk alleen te verkrijgen in je eigen land. Voor Japan geldt in grote lijnen hetzelfde. En dus besloot ik om mijn reis te vervolgen, noord- en dan westwaards, en over een paar maanden weer in Nederland te zijn. Daar zou ik mij dan rustig kunnen voorbereiden op een jaartje Koreaanse won cashen - mits er in de tussentijd geen AiO-plaats op mijn pad zou komen, natuurlijk, want dat blijft de eerste keuze.

Maar toen gebeurde er iets dat ik niet verwacht had. Ik werd plotseling verliefd - verliefd op een charmant oud Vietnamees havenstadje, en verliefd op de riviereilanden in de omgeving, met hun rijstvelden en waterbuffels. Hoi An hield me vast. Ik wilde niet langer on the road zijn, ik wilde een plekje om thuis te komen. En dus zag ik mezelf hier al wonen, in een huis aan het water, een huis met een rijstkoker en een tuin en een karaoke-apparaat. Ik zag mezelf hier al werken, als docent Engels of Japans; als prive-docent, in een taalschool, of misschien zelfs aan de universiteit van Danang. Ik zag mezelf al rijden op mijn scooter, van Cam Nam eiland naar mijn werk in Danang, mijn angst overwinnend. Ik zag mezelf al fietsen door de rijstvelden, samen met jullie, die me hier natuurlijk en masse komen bezoeken.

Ik weet dat mijn verhalen op deze plaats de afgelopen tijd soms tamelijk kritisch of zelfs pessimistisch van toon waren. Ik geniet en genoot met volle teugen van mijn reis, maar de rauwe werkelijkheid van het heden en verleden in Azie was bij tijden confronterend, en zette me aan het denken. Daar is niets mis mee, volgens mij - wie niet geconfronteerd wil worden met leed en met onrecht, en geen behoefte heeft aan morele dilemma's, blijft maar beter thuis. Maar tegelijkertijd ervoer ik mijn reis als een geschenk, en was ik dankbaar voor elk welgemeend welkom dat ik ontving. Ik zag, kortom, de uitersten. Zowel het schone als het lelijke ervoer ik intens.

Toch merkte ik dat ik cynischer werd, en meer uitgesproken in mijn kritiek ten aanzien van de landen waarin ik reisde en de sociale en economische structuren die ik meende te ontwaren. Een kritische houding is goed, maar misschien liet ik mijn mensbeeld (vooral mijn manbeeld) wat al te zwart worden. Ik weet het, wanneer ik de stelling verdedig dat de mens geneigd is tot het kwade sta ik in een rijke christelijke traditie, dus ik hoef me er niet voor te schamen. Maar een dergelijk mensbeeld maakt nou niet bepaald gelukkig. Pessimisme en cynisme zijn de nagel aan de doodskist van de verwondering. En verwondering, dat is dat prachtige talent dat ten grondslag ligt aan elke ontdekking, aan alle kunst, aan elke liefde.

Dus, zoals ik eerder schreef: pessimisme of optimisme is een keuze. Vrij naar Fichte: zeg mij welk mensbeeld u aanhangt, en ik zeg u wat voor mens u bent. Met andere woorden, de manier waarop je de wereld beschouwt zegt meer over jou dan over die wereld. Dus ik zeg dat negatieve mensbeeld maar even de wacht toe. De mens mag dan tot verdomd verschrikkelijke dingen in staat zijn, en bang en egoistisch zijn; hij is ook in staat tot liefde, tot het vergaren van kennis, tot het maken van prachtige muziek en schilderijen en gedichten, tot verwondering, soms zelfs tot begrip. En het mooiste van alles: de mens is in staat een ander mens te ontmoeten, haar in de ogen te kijken, en te geloven. Geloven in de toekomst, die zo ver weg was geraakt; geloven in de ander, die zo onverwacht zijn leven binnenstapte, op een moment dat hij er totaal niet op verdacht was; geloven, zowaar, in zichzelf.

Mijn negatieve mensbeeld was als een jas die niet paste. Het was niet opgewassen tegen haar optimisme, haar levensvreugde, haar geloof. Ze blies het lachend omver. Godzijdank.

En dus ga ik tussen de rijstvelden wonen. Als ik hier een baan kan vinden, maar daar gaan we vooralsnog maar even vanuit. Ik ga tussen de rijstvelden wonen, aan het water, in een huis met een rijstkoker en een tuin en een karaoke-apparaat.

Jullie zijn er van harte welkom.