De noria's, de falafel en Crac des Chevaliers

Hama staat bekend als een conservatieve en religieuze stad. Het was hier dat de Moslim Broederschap haar grootste aanhang had in het land, en het was hier dat men zo'n 25 jaar geleden plannen maakte om een einde te maken aan het in haar ogen wat al te seculiere regime. De plannen werden niet tot uitvoering gebracht, want toen wijlen President Senior - de op alle portretten lief lachende opa met het grijze snorretje en de kraaienpootjes - er door zijn geheime dienst van op de hoogte werd gebracht besloot hij, daar hij geen zachte heelmeester wilde zijn, het Kwaad met hand en tand uit te roeien. Het resultaat: een grotendeels platgebombardeerde stad met tussen de 10.000 en de 25.000 doden. Alleen de grote waterraden en de oude straatjes met de houten Ottomaanse balkonnetjes rond het Azem paleis werden gespaard en laten nog wat zien van de lieflijke oude stad die Hama eens was.

Wie vandaag de dag door Hama loopt merkt niets van onrust of grimmigheid. Integendeel: Hama is zonder enige twijfel de meest vriendelijke stad die ik tot dusverre op mijn reis heb aangedaan. Overal worden mijn medereizigers en ik vriendelijk aangesproken, begroet en toegelachen. Mensen maken praatjes met ons, vragen waar we vandaan komen en heten ons welkom. Niemand probeert ons sjaals, tapijten, antieke munten of andere goederen aan te smeren. Kinderen zwaaien en lachen en vragen hoe we heten en of we foto's van ze willen maken. Mensen die we de weg vragen lopen een stukje met ons op. En de in pikzwarte jurken en hoofddoeken gehulde meisjes van zestien smoezen en giechelen zoals meisjes van zestien dat overal doen.

Dwars door de stad stroomt de Orontes. En in de Orontes staan de noria's; de grote zware zwoegende spatterende donkere houten waterraden die deze stad beroemd hebben gemaakt. Hun geluid gaat door merg en been. Het is het gekreun van nat hout op nat hout, een donker piepen en steunen, een zich moeizaam voortslepende, onbegrijpelijke maar doordringende oeroude taal. Het is het Ents van het water. Het is het mysterieuze geluid dat Hama haar charme geeft.

De falafelsandwiches van Ali Baba zijn zonder enige twijfel de beste ter wereld. Sorry Maozmensen, maar hierbij vergeleken zijn jullie een stelletje welwillende maar kansloze amateurs. Voor het luttele bedrag van dertig eurocent krijgt de gelukkige een rol dun, vers brood, gevuld met heerlijke kruidige geplette balletjes falafel, frisse en onbespoten groente, huisgemaakte tahine en als finishing touch enkele verse muntblaadjes. Gezond, goedkoop en verrukkelijk.

Floep, de electriciteit valt weer eens uit. Het is de zoveelste keer dat het gebeurt, dus ik kijk er niet meer van op, maar echt handig is het niet als men achter de computer zit. In no-time echter heeft de jongen van het internetcafe een dikke, zware accu tevoorschijn gehaald, die nu achter mij staat te grommen als een gekooide grizzleybeer. De computer doet het weer.

Wanneer ik als kind een kasteel tekende had deze altijd hoge dikke wachttorens aan weerszijden, een slotgracht met een ophaalbrug, kleine raampjes waar jonkvrouwen door naar buiten gluurden, ontelbare kantelen op de torens en de daken waarachter met lans of pijl en boog gewapende wachters de wacht hielden, en een vriendelijk lachend zonnetje in de lucht boven zich. Nooit zag ik echter een kasteel dat tegemoet kwam aan het archetype dat ik steeds maar weer tekende. Nooit - tot gisteren.

Crac des Chevaliers is groots, trots en onneembaar. Zelfs de grote Saladin moest zijn meerdere erkennen in 's werelds meest perfecte kasteel, en de gevreesde Beybars moest zijn toevlucht nemen tot list en bedrog om de kruisvaarders het kasteel uit te krijgen. Nog immer rijst Crac fier uit de berg omhoog; nog immer kijkt zij minzaam uit over het haar omringende groene heuvelland.

Ik ben een veelbelovende jonge ridder, met een glimmend harnas, een door velen gevreesd zwaard en een slank wit ros, en ik kijk uit over mijn burcht. Maar even later ben ik een berooide avonturier, dolend door de kerkers, op zoek naar de verborgen schatkamer, bang voor de enorme spinachtige monsters die hier volgens de legende leven. Dan ben ik een trotse bebaarde mamelukkenleider die het fort betreedt dat hij zojuist overwonnen heeft, mijn kromme zwaard geheven terwijl ik Arabische strijdkreten slaak. En stiekem ben ik een jongetje van acht dat met glinsterende ogen en open mond rondloopt in het legokasteel van zijn klasgenootje, het kasteel van Robin Hood, het kasteel van dat spannende boek met die kattenkoning en die draak. Het kasteel van mijn tekeningen is tot leven gekomen.

Als ik 's avonds terugkom van mijn ontdekkingstocht door Crac des Chevaliers geniet ik van weer een falafelsandwich van Ali Baba. De noria's kreunen rustig en onverstoord door.

Hama lacht me vriendelijk toe.